Diktsamlinga "Det var deira draum" av Olav A Loen vart prenta og utgjeven
av Rune Forlag (Erling Skjølberg), Trondheim 1980, ISBN 82-523-0258-0.
Diktsamlinga er på 48 sider og inneheld 45 dikt. Heile diktsamlinga er scanna
og inngår i denne presntasjonen.
Audun Loen 24.4.00
På denne garden
laut dei stri
for å overleve.
Barkebrødet
gav lite kraft,
men dei berga då livet.
I korte dagar
og måneskinskveldar
dyrka mannen
si steinute jord.
Og kona sat i lyset av kola
og spann og vov.
Det var deira draum.
Dei skuldlause liv
som dei saman
sette inn i verda,
dei skulle ikkje gå
matlause og nakne
Og det skulle bli
litt lettare
for dei som kom
og tok arv etter dei.
Vi ser dei ætt etter ætt
så langt vi kan sjå
attom farne tider.
Ingen nådde så langt
som dei hadde tenkt,
og ofte måtte dei
setje livet inn
for å halde nauda borte
Men draumen var som
ei stjerne som blenkte
i deira lange arbeidsdag.
Eit steg, om berre eit hanesteg
skulle gjere romet tryggare.
for den som kom etter.
Denne vona har bore
fram arbeidet i tusen år,
og skal enno lyse
over den gamle garden.
Våren det er ei herleg tid
då allting vaknar
og veks og blømer.
Då dansar og sprett born og ]am
fritt på det grøne tunet.
Gamle bestefar
vert ung på nytt
og smiler og ler
til den kåte dans.
Slik bind garden
slektleda saman,
og tid og år
skrid umerkande framom.
Du skal ikkje gå her
i armoda og einsemda,
sa dei til han.
Du har gjort ditt,
du skal få det godt no,
på "Heimen".
Han hugsa det han sa
til kona då ho skulle
fare bort:
Det vart berre
fattigdom og slit du fekk
her all din dag.
Då sa ho:
Eg har aldri vore fattig
her hjå deg, eg.
Gud gav oss ti bom,
var ikkje det ein stor rikdom?
Og då eg kom her til
gav du meg rådvelde
over alt ditt.
Han hugsa vel borna han?
Dei smurde solskin på brødet,
vaks og vart store.
No er dei borte.
Alle.
Her må han vere å finne
Om nokon kjem heim.
Her har dei vore
son etter far i mange hundre år.
Huset må ikkje vere stengt
og folket borte nor dei kjem
Om det så er
berre ein av dei ti.
Vi treng brød,
ropar millionar som svelt.
Men brødet treng ein åker
for å vekse og mognast.
Av jord under betong
og mellom klunger og tistlar
veks ingenting som gjev brød.
Plogen må leggje jorda svart.
Menneske må vere med
og få såkornet i jorda,
då først kan sol og regn
signe grøda.
Skulle det ikkje
bli nok til alle
kan vi kanskje overleve
om vi deler likt
med vår svoltne bror.
Der er berre eit matfat
til alle.
Vår jord
og vårt hav.
Ingen kan hente brødet
frå andre kloder,
det er her vi skal dele
vårt daglege brød.
Ved grua baka
kvinner flatbrød.
Tolv sneiser dag,
Mykje mat for
svoltne munnar.
Ti menneske til bords.
Langt til fjord,
langt til grannen,
men årvisst her.
Komet fraus ikkje,
havre til flatbrød,
bygg til graut og malt.
Alt er som for,
Årstidene som før.
Jorda, ho ligg her under
sol og måne og stjerner.
Men her er ingen
som sår og haustar som før.
Men det var under Vardefjellet
i det lysmåla huset
med ark som eit fuglebur
eg høyrde til.
Der såg eg sola renne
og graset gro,
og der var eg venta
når eg steig inn.
Du tok ikkje
romet frå andre,
og du fekk sete
nedst ved bordet.
Du berga då fram
borna dine,
til dei berga seg sjøl.
Ein vart diktar
og ein skomakar,
og døtrene vart
farmarkoner i Dakota.
Eit epletre var utan
topp og greiner.
Berre ei grein igjen
der kvar knupp var
blømande roser.
Dette treet hadde ropa han heim
frå prærien i Brimsmade.
Epletreet
utan koveglaset
med blomar om våren
og eple om hausten.
No lyste blomane
og løynda såra.
For treet var det von.
For alt som har rot
er det von,
tenkte han som var
komen heim frå Dakota.
I sin rikdom trødde han
i jorda
og tok himmelen
i sitt fang.
Han trudde at dagleg brød
til svoltne born
var ein stor rikdom.
No talar han og borna
kvar sitt språk.
Han får vita at han
var ein moldtræl
all sin dag.
Enno varmest hjarta
når kona kjem med
si slitne hand
Om kvelden når dagen er slutt.
Det er ein rikdom
som, han tykkjer
er slitet verd.
Det hjalar ingen lokk
inga bjølle ringlar i åsen
på veg frå beite.
Her er inga ku som rautar
og ventar ei hand med salt.
Borna spring ikkje
mellom sela med glade rop.
Det lyser ikkje bål
på Briseldebakken.
Ungdomsleiken i sommarnatta
er borte.
Ei uhyggeleg djup stille
gjer at eg kulsar
i den lyse dagen.
Når kvelden kjem
skrik ugla på Klempehamaren.
Det lyder som eit nårop
over det døde paradiset.
Her kjem folk frå
heile verda
for å sjå det som
eg ser dagleg.
Er det slik
dei og har det,
dei som eg?
Her skulle ho kanskje
ha levt sitt liv
ho som kom frå Sveits
og ville kjøpe seg gravstad her.
Ho vart likevel borte
i myldret av
menneske som kom og for.
Er det kanskje
slik med meg og?
Eg ville ha kome
bort frå meg sjølv
om eg hadde reist
på leiting etter
den staden eg aldri fann.
Det var dykkar plan
a automatisera telefonen.
Og da handelsmannen slo lemmen for glaset
då var det gjort.
Posten var den siste som stengde.
Sidan køyrde postbudet
den lange vegen
med lokalavisa
og skattekortet
til den siste
som ikkje ville fare bort.
Han kunne ikkje
bu her lenger
det vart for dyrt,
for det offentlege.
No er han komen til Heimen
tvangsflott,
på den offentlege sin kostnad.
Er desentraliseringa
berre talemåtar?
Kvifor gjekk de ikkje i gang
å byggje opp igjen
no dei trongsynte egoistane
og bygdepatriotane er borte?
Minnesmerka står her,
falleferdige hus
og fråflytte heimar,
Vitnar om at verket dykkar er fullfort.
Då høyrer eg
mor si røyst:
"Alt star ferdig".
Det er heim eg er komen
til mor.
Snart sit vi ved frokostbordet
alle.
Det er juledagsmorgon.
Morgonvinderi susa
over doggvåte blomar
og born leika i gamle tun.
Utigardsfossen sitt risemål
song til arbeid og svevn.
Med kvite skjorteermar
rodde skjeggute menner
og frå løfte åreblad
fall sølvdropar i vatnet.
Kvinnene hadde silkefaks
på sine svarte plagg.
Sola steig over Kjenndalskruna
og la gullstrimer i kjølvatnet
forbi Nesodden
ein kyrkjesundagsmorgon
Den tid kjem ikkje igjen.
Men Utigardsfossen
syng med sitt risemål
og morgonvinden susar
i tre og greiner,
på dei attgrodde
gamle tun .
Kvinnerøyster er alltid mjuke.
Dei har vore her
og sunge guds pris
i hundreder av år.
I sorg og i glede kom dei,
med sin elsk
og sitt hat
i von og fortviling.
Det var mjuke tonar
som lyfte seg
over mannsrøyster.
Det gav helg
etter ein lang kvardag.
Kva leid han enn tok
kom han alltid til havet.
Der høyrde han
Sirenene song
i måneskin og tåke,
og skarven skreik
i stormveret.
Under stjernene
var han kalla
og døypt til havet.
Frå eit lite skjer
ved det store hav
for han ut.
No har han teke sin tørn
og ingenting er nytt
og eventyret prøvt.
Han hadde reist over store hav
mot nye horisontar.
Når ferda gjekk bort
gjekk tanken heim.
A liggje i kveldsol
og fiske utanfor Øya.
Sjå husa oppe på hogda
vende mot havet
med den siste blenk
av sol i glasa.
Lukkelegare var han aldri
enn den dagen han på nytt
kunne stige i land
på si barndoms øy.
Dageleg fortalde
dei kvarandre
om kvar sitt paradis
i bygda heime,
og banna livet
i skyskraparen.
Men fast hekk dei
som fluga i kongroveven.
Kvifor rister dei ikkje
støvet av føtene sine
og vender attende
til det lovpriste bondelandet?
Ho kunne vake
utrøytteleg
over sitt sjuke barn.
var meir mor
enn medmenneske,
og øydde ikkje
bort kjærleiken
men sjølrettferd.
Ho er udøyeleg.
Vakning og vokster
skaper glede i barm.
Knuppar som opnar seg,
blomar som lyser,
rikare moning,
liv som ber frukt.
Voner er vengjer,
kjærlege vengjer
kring alt som skal bli.
Ingen veit dagen
kva han vil gje.
Allting kan hende
allting kan skje.
No er tanken på leiting
attover til det som var,
men ingen ting
er som det var lenger.
Eg er blitt åleine
og kjenner meg framand,
og er ikkje heime lenger.
Her er mange millionar
som lever hjelpelause,
pinte og forfølgde,
hungrande og sjuke.
Dei har berre
dette eine livet,
som er det kjæraste
dei eig.
Vi har dei
midt i mellom oss
og dei er vår neste.
Til ein stengd port
var eg komen,
men lykelen var borte.
Eg brukte alle krefter
men her var det inga
mannemakt som opna.
Eg kleiv etter slette veggen
leita etter ei sprunga
som kunne opne veggen
inn til det løyne romet.
Hjelpelaus fall eg ned
som ein makk på jorda.
Då såg eg eit syn:
Det var inn i meg sjølv
at vegen var stengd.
Den lykjelen som opna
matte eg sjølv smi.
Då eg såg opp
stod eit barn
og gret ved den stengde porten.
Vi var like hjelpelause begge.
Eg stod opp og tok barnet i handa,
og vi gjekk bort i lag
for a finne dørvaktaren.
Det vart aldri tid.
Det vart berre
eit draumesyn.
Båten ligg kvelvd
i fjøra.
Tunbjørka står
mellom taklause hus
og sætervollen attgrodd
med nesler og skog.
åra gjekk.
Om dei skildest
med harde ord i harm,
eller dei mottest
med famntak og kyss,
alltid kjende dei
at meir batt
enn som skilde.
Stundom tykte dei
at dei hadde fått
auka menneskeverd.
Men dei var berre
vanlege folk
og måtte greie seg utan slike ord
Dei fekk gle seg over
at sola kom igjen
når toreveret var over.
Når dei sag attende
sag dei mest berre sol.
Det var dyrt å byggje
veg mellom grannar.
Dei lange band
langs med fjorden
og over fjellet
der er soga skriven
med blod og sveitte.
Mange var det som låg
igjen på vegen
før bandet nådde fram
frå granne til granne.
Det vart langt mellom grannar.
Dei sat kvar pd sitt nes
og ville rå seg sjøl.
"Trød meg ikkje for nære".
Grannevenskap var dyr
og vanskeleg å eige.
Det er dyrt å vere menneske.
Vegen fram til din granne
vert kanskje den hardaste prøva.
Eit så fagert bilæte
kan du ikkje kjøpe
og feste på veggen.
Men den som søv
vil aldri sjå
kor fagert alt er
i den første
morgontimen.
Det var ein slik morgon
eg møtte
det vedunderlege.
Det var som dagen
kveikte sitt lys
for første gong.
Hit kom ho år etter år.
Fjellet la dalen øyde,
menneska bygde på nytt,
men fjellet kom fårlegare att.
Her kosta det livet å bu.
Ho kom alltid igjen
og stogga på same stad.
Var det offerviljen
ho var gripa av,
eller ei mektig storkna natur.
Var det det grønblå vatnet
der snøfjella spegla seg,
eller var det her ho hadde
sitt første elskhugsminne.
Kva veit vi.
Ho sat alltid på same staden
og såg det same synet.
På vegen til og frå
vinka og smilte han
til dei innfødde.
Toogtyvende året,
sa han,
i sommer.
Kva søkte han her?
Han bar løyndomen
med seg bort
då han følgde
flyttfuglane.
Han frå Fredriksgade
fann sikkert noko
som gav hans liv meining
der mellom furetrea.
Det var hans løyndom
som ikkje vedkom
dei innfødde.
Berre ein gong for året
vaknar driftene
og krev sin rett.
Det smell av horn mot horn,
musklar og sener knakar og brest.
Ein kamp på liv og død.
Eit drama i skogen,
der ein må bite i bakken,
eller røme og vere dømd
til tapar.
Han som sigrar, seiest det,
er ein fåre for dei han møter.
Han bryt stilla med ville brøl,
og har det store mod
som krev alt for seg
og sparar ingen.
Gå til mauren og vert vis,
seier ordtaket.
Kva visdom er det vi får av mauren?
Han er den fødde
sentraliseringsekspert
som i annsamt jag
utan stogg dreg alt
inn i sentrum.
Maurtuva.
Det er hans visdom.
Det veks korkje
frukter eller bær
i ei maurtuve.
Gå til meitemakken,
lær deg
korleis livet kan
gro og bere frukt.
Buksa var festa saman
med nåler.
Der var berre ein knapp i trøya
og nakne kroppen innanfor.
Fela bar han i ein klut.
Han sat og hadde det godt
i morgonsola.
Eg tok han med inn
og vi åt frukost saman.
Han sa med stor undring:
Eg kan ikkje hugse kva tid
vi vart så godt kjende.
Han vinka då han for.
Det har hendt vi har råkast sidan
då helsar vi kvarandre
med stor gjennkjennarglede
og kjenner oss som brør.
Han tok fluga
or mjølkeglaset,
ho laga ein våt veg
på bordet i ein ring.
Det vart ein 0,
Oddny heitte ho.
I dag hadde ho
halde han i handa
lærarinna
i leiken
på skulen.
Har ein fått vengjer
kan også ein sporv
nå opp
utan å telje svingane.
Dei stod ved sida
og heldt han i handa.
Dei visste at det var
berre eit liv for alle.
Han kjenner freden
gjennom sin kropp.
Han var komen på ei grøn eng.
Då sola rann
høyrde han grashoppa
surra i graset,
og skjelvinga var borte.
Han kjende enno
handa som heldt i hans.
Dei talde vel hjarteslaga.
Var det ikkje på
sjukehuset han var?
Eg har så lyst å leve,
sa han til meg.
Men hjelper han den
som ingen finn verdig
då sprett det ut
ei rose i hans hjerte.
Du møtte
det evige
i Allheimen.
Du fann
eit univers
i kvar
menneskesjel.
I alle dei
myriader
av millionar
som kveiktest
og slokna var det.
Veldig er deira
spennevidde
frå høgste siger
til djupaste fall.
Her og no
lever dei og andar
og deler sin rikdom
og si armod,
alt med alle
i ein hatande
elskande
og kjempande
søskenring.
Den usynlege vinden
kan knuse
det gildaste hus,
og sende det største skip
til undergang og forlis.
Vinden kan ingen styre.
Din tanke er som vinden,
men den er meir enn vind.
Du kan styre din tanke.
Også tanken har krefter
til forlis og undergang,
for andres liv
og ditt eige.
Din siger over tanken
er ditt menneskeverd.
Du kan gå til din neste
og gje han di høgre hand,
og du kan reise deg
og vinne igjen
di tapte ære.
Og sjøl eg står og kjenner dagen strøymer
i mot meg her inn ved mi stovedør.
Det er ein dag som nye voner gøymer,
ein dag som ingen her har opplevt før.
Men eg kan ikkje frå mi fortid røme
eg ber ho med inn i den nye dag.
Skal tru det er i dag at det skal bløme
ein blome opp av mine tapte slag.
Ei nykveikt von er i kvar dag som stiger.
Ja, siøl for den som luter mot si grav
så er den nye dagen som ein siger
han kjem med von om eg må bruke stav.
I undring ser eg imot morgonroden,
velsigna sol som dagen til oss bar.
I den vart åkren sådd og kornet moden
og hausta inn for sola glada var.
Men både strev og møde
la farge på din dag,
fekk livet til å gløde
med varme hjarteslag.
Så mange tunge stunder
dei røynde på dit mod,
men ny kraft som eit under
fekk gjere dagen, god.
Ein dag med sorg og glede,
ein dag i kamp og strid,
du har arbeidt og bede
og no er alt forbi.
Du ingen meir skal femne
og ingen treng dei hand,
alt kjært som du kan nemne
skal slita alle band.
Men nett når sola gøymer
sitt auga bak om fjell
på himmelkvelven strøymer
så vent eit fargespel.
Er det eit bod om dagen
vi ventar bak om sky?
den fagre Endenshagen
som bløma skal på ny.
Her fjellet reise seg med snø på kruna
Mitt fjell det står her som ein rise sver.
Det vår og haust og vinter skifter bunad,
og det står like traust i alt slags ver,
i eldningsblink og og toreslag som duna
og når i skoddekåpa løynt det er.
På denne søyla himmelkvelven kviler
og morgonsola der frå til oss smiler
Ja, alt frå eg var barn eg til deg stunda
Du var mitt eventyr i draumar blå.
Eg gjekk ned ved din fot og på deg grunna
og himmelstige var du for meg då
Du var i leik og draumen når eg blunda
Mitt ynskje var å kunne toppen nå
Eg skulle vere der når sola roda
på fjell og tind så langt eg kunne skoda
Og dit det bar med barn og ektemake
der møtte oss eit syn så rikt og stort,
og sidan støtt eg drøymde meg tilbake
om utferdstrongen tidt meg lokka bort.
Der ute hugen inga ro fekk smake
det var som eg eit brotsverk hadde gjort.
Eg var til denne staden fødd og kåra
og fjellet bar eg i mi sjel forklåra
No hjarta mitt det ro og fred har funne,
eg har min heim her under fjellet mitt.
Og over fjellet der har sola runne
og alle år meg gledt med skinet sitt.
Kva var det vel her meir eg ønskja kunne
enn kvile her når eg har frå meg stridt?
Med synet vendt mot fjellet
skal eg sova
og venta på den dagen som er lova
