Diverse artiklar publisert offentleg i Fjordingen og andre stader i 2021

1. Kvikkleire ved Gjølmunna i Loen
Måtte flytte Fjordstasjonen for Loen Skylift.

Publisert i Fjordingen 22.januar.2021.

Av Roger Oldeide(roger.oldede@fjordingen.no)

Kvikkleiresone. Deler av Gjølmunna er ei av seks kvikkleiresoner i Stryn kommune. Parkeringsplassen med fjordshopen og deler av fylkesvegen er i kvikkleiresone. Området ville sett annleis ut om det ikkje vart påvist kvikkleire i 2014. Foto Bengt Flaten

Delar av Gjølmunna i Loen er definert som kvikkleiresone i komande rapport frå NVE.

Seks stadar i Stryn kommune er av NVE karakteriserte som kvikkleiresoner i komande rapport og aktsomheitskart. Ein av stadane er Gjølmunna i Loen der kvikkleiresona omfattar både parkeringsplassen ved fjorden, Fjordshopen og del av vegen (sjå kart i botnen) NVE reknar området likevel for trygt.

Når det gjeld Gjølmunna så vart det påvist kvikkleire i fjorden i høve utbygginga som er der i dag og reknast difor som trygt. I vår kartlegging har vi nytta oss av det grunnlaget som allereie finst på dette, seier sjefingeniør i Geoteknikk i NVE, Ingrid Havnen til Fjordingen. Ho opplyser at det finst over 2300 kartlagde kvikkleiresoner i Norge i dag.

Kva betyr kvikkleiresone og kva inneber det?
Kvikkleiresone betyr at bestemte kriterium er oppfylt. Det er påvist eller antatt kvikkleire og at det er høgdeforskjell på minimum 10 meter og ein helling brattare enn 1:15 meter. Kvikkleiresonene representerer område der det kan gå større skred, forklarar Havnen. Ho legg at det kan finst kvikkleire også utanfor kvikkleiresonene som ein likevel må ta omsyn til i areal- og byggesak.

Er det område de (NVE) pr. i dag veit det krevst meir sikring i forhold til kvikkleire i Stryn kommune?
Nei, dette er ein grov kartlegging. For å vite meir om dette må det gjerast vidare grunnundersøkingar og vurderingar, slik det er gjort ved utbygginga i Gjølmunna. Tryggleikskravet er avhengig av faregraden til kvikkleiresona, seier ho.

Omfattande sikringsarbeid

Kommunalsjef Jan Flore viser til dokument i byggjesaka der NGI har ansvarsrett for prosjekteringa av geologi/geoteknikk.

Dokumentasjonen viser at alt skal vere gjort etter boka. Parkeringsplassen ved fjordbutikken vart også forbelasta med store steinmengder i byggjeperioden, så grunnbelastninga er mindre i dag enn den var ved bygginga, opplyser Flore.

Stryn kommune viser til dokumentasjon ved byggjesak av det området dette gjeld. Det går fram av omtalen at det vart påvist kvikkleire i fjorden. I Norconsult sin rapport frå april 2014 går fram det at byggjeprosjektet fekk klare avgrensingar for å ikkje belaste grunnforholda i fjorden for mykje.

Ligg godt til rette for fundamentering

I posisjonane som ligg på oversida av hovudvegen er det berre faste masser. På sjøen blir det gradvis mektigare lag av lause/blaute masser til djupare og lengre ut frå land ein kjem, heiter det i rapporten der også funn av kvikkleire blir omtala.

I nokre av posisjonane utanfor planområdet er laget av siltig leire kvikt, men det er ikkje funne slike masser innanfor planområdet. Lausmassane i planlagt stasjonsområde består av eit tynt lag skogbotn over faste til svært faste masser. Her ligg det godt til rette for fundamentering av stasjon. For parkeringsareal vil vi anbefale å først fylle ut ein steinjete. Denne kan fyllast ut frå endetipp. I denne steinjeten er det viktig å bruke gode fyllmassar av stabil sprengstein. Etter at denne er lagt ut fyllast arealet innanfor, og ein bør helst vente eit par år før ein legg endeleg asfaltdekke på parkeringsplassen for å la fyllinga setje seg, står det i rapporten frå Norconsult, utført av seksjonsleiar for grunnundersøkelsar, Magne Bonsaksen.

Det vart fylt ut på trygg grunn og ingenting på kvikkleire. Dette området er heilt trygt, forsikrar Bonsaksen overfor Fjordingen.

1. Derfor flytta vi fjordstasjonen

Trykkbelastning. Store steinmengder på tomta ved fjorden september 2015. F.v. Seb Lüönd i Doppelmayr Garventa, Richard Grov, Peter Baumann i Garventa og Leif Riksheim. Arkivfoto: Bengt Flaten

Loen Skylift sin fjordstasjon skulle etter planen stå på fylling ute i fjorden.

Det fortel dagleg leiar ved Loen Skylift, Rickard Grov når han blir presentert den komande kvikkleirerapporten frå NVE over Gjølmunna.

Grov er godt kjend med grunnforholda og hugsar godt at nettopp funn av kvikkleire i fjorden heldt på å stogge Skylift-prosjektet i 2014. Fjordstasjonen skulle nemleg stå på fylling lenger ute i fjorden, fortel han.

Enorme mengder stein

Det var ein av dei svartaste dagane mine under bygging av Loen Skylift. At vi klarte å kome i mål med korrigering av dette prosjektet var fantastisk. Det de adresserer her er årsaka til at fjordstasjonen står der den står i dag, som ei av verdas brattaste gondolbanar, fortel Grov.

Området med parkeringsplassen vart også trykkbelasta med enorme mengder stein.

Syretesten vart gjort ved å plassere to enorme haugar med stein på dette området. Alt er solid utført og så trygt det kan bli, forsikrar Grov.

Flytta. Fjordstasjonen skulle etter planen ligge ute i fjorden, men for å unngå å belaste grunnforholda der vart den flytta inn på andre sida av fylkesvegen. Arkivfoto: Bengt Flaten

2. Ny restaurant på Hoven, ferdig i april .

Publisert i Fjordingen 5. februar.2021.

Av Bengt Flaten (bengt.flaten@fjordingen.no)

Ny restaurant. Dagleg leiar Richard Grov t.v. og driftsjef ved Loen Skylift, Knut Roger Skåden, utanfor det nye bygget som inneheld ny restaurant og overbygd terasse. Utanfor nybygget vil det bli utvida areal til terasse. Foto: Bengt Flaten.

Handverkarar i fleire ulike fag er inne i ein god langspurt for å få ferdig den nye restauranten på Hoven i Loen til 30. april.

Og det reknar dagleg leiar Richard Grov og driftssjef ved Loen Skylift, Knut Roar Skåden at skal gå fint.

Vi ligg godt an i forhold til tidsplanen vår, så kanskje delar av lokalet kan opne noko tidlegare, seier dei to.

Arbeidet med å førebu bygging av ny restaurant starta i september i fjor. Då vart byggjegropa gjort ferdig og klargjort for støyping. I starten av oktober var betongarbeidet i gang, ein månad seinare var veggane oppe, 17. november var bygget tett og 25. november vart golvplata støypt.

Vi var heldige og fekk ein snill haust og vinter reint vêrmessig. Då vi heiste aggregatet til ventilasjonsanlegget på plass 16. desember, var dei største løfta gjort, i dobbel forstand, seier Grov og Skåden.

170 kvadratmeter restaurant

Den nye restauranten vert på 170 kvadratmeter og vil få om lag 70 sitjeplassar. I tillegg vert det bygd 95 kvadratmeter overbygd terrasse med ca. 50 sitjeplassar. Når snøen smeltar vekk, vil også uteterrassen bli utvida.

Med dette byggjeprosjektet får vi eit mykje breiare og meir fleksibelt tilbod. Den nye restauranten vil bli litt meir røff i stilen enn hovudrestauranten, og vere eit godt tilbod til folk som har gått tur på fjellet eller klatra via ferrata. Men du må ikkje vere møkkete og sveitt for å kome inn, flirer Grov.

Med to restaurantar og nytt stort kjøkken som anten kan vere eitt eller delast i to, kan Hoven og køyre lukka selskap i ein restaurant medan hovud-restauranten er open. Det tilbodet har ein mangla fram til no.

Vi har hatt dagar på fjellet der vi har hatt lang ventetid eller ikkje hatt plass til alle som ville inn for å kjøpe mat. Det er aldri kjekt. Med ny restaurant og auka kapasitet skal dette problemet i alle fall bli mindre, seier Grov og Skåden.

Utbygginga på fjellet vil ha ein kostnad på om lag 15 millionar kroner. Så vil det og bli investert i underkant fem millionar kroner til større varemottak og fleire parkeringsplassar nede ved fjordstasjonen.

Dagleg drift frå 19. februar

Loen Skylift har vore open i helgane så langt i vinter, men med stengt restaurant grunna byggjeprosjektet. Frå 19. februar vil både gondolen og restauranten vere ope dagleg. Så sant det ikkje kjem nye og strengare smittevernrestriksjonar.

3. Byggestart barnehage i Loen etter sommarenl .

Publisert i Fjordingen 2. mars. 2021.

Av (ingen journalist oppgitt)

Vegard Rake Midtun (H)etterlyste i kommunestyret status for utbygginga ved Loen barnehage. Kommunedirektør Lødøen opplyste at ein har fått gjort ei vurdering av grunnforholda, og at desse er greie og sjølve byggeprosessen difor kan starte. Det er arkitektfirmaet Sporstøl som har utarbeidd skisse i Loen. Ein skal kalle inn til gjennomgang av rom- og funksjons-plan for å sikre at dette er rett, sa Lødøen, som forventar byg- gestart etter sommaren.

4. Bødal innesperra av snøras .

Takkar for god hjelp då dei vart innesperra

Publisert i Fjordingen 13. april. 2021.

Av Roy Aron Myklebust(roy.aron.myklebust@fjordingen.no)
Bengt Flaten (bengt.flaten@fjordingen.no)

Frå tysdag til søndag førre veke var innbyggjarane i Bødal i Lodalen sperra inne av to store snøskred.Men takka vere god hjelp frå Røde Kors og Brenett, leid ikkje innbyggjarane noko naud dei fem døgna.

Gode hjelparar. Etter god hjelp frå Olden Raude Kross tidleg i veka, var det Stryn Røde Kors Hjelpekorps som var på plass med forsyningar av mat og drivstoff etter påske. Då slo også ordførar per kjøllesdal følge. Her er Anne Sølvi Sande (i midten) saman med Siv Solberg frå Hjelpekorpset og Per kjøllesdal. Foto: Stryn Røde Kors

0mlag 15 fastbuande i Bødal vart isolerte frå omverda i fem døgn då snøskred sperra vegen og tok straumen i Lodalen tysdag for ei veke sidan. Søndag kunne dei endeleg ta seg ut og inn dalen att.

Vegen vart stengt på grunn av rasfare måndag kveld, og tysdag kom det to store ras som knekte høgspentstolpar og gjorde at delar av Lodalen vart utan både veg og straum, fortel Anne Sølvi Sande som sjølv bur i Bødal saman med familie.

Rasa giekk ved Raudi, melIom Hogrenning og Bødal. Dettg er ikkje førte gong vi opplever, så vi er vande med å improvisere. Borna er strålande fornøgde med utvida påskeferie, fortalde Sande då Fljordingen var i kontakt med henne i førre veke.

Korleis ordnar de med matlaging og anna? - Her har vi improvisert før. Det viktigaste er å få straum til frysarar og lading av telefonar. Husa varmar vi opp med vedomn. Så Iagar vi middag blant anna på grillen på verandaen. Med godt humør og kreativitet går det meste fint, fortalde Sande til Fliordingen.

Mellom

Men då været stabiliserte seg søndag vart vegen rydda og Sande og dei andre kunne endeleg ta seg ut og inn dalen att.

No føler vi oss trygge, enn så lenge. Det er framleis ei fonn som vi venter på, som brukar å gå åst kvar vinter. Kjem her mildvær og regn, kan det tenkjast at vi blir innestengde igien, men då ikkje så lenge og forhåpentligvis slepp vi å miste straumen på nytt, seier Sande.

Utan veg og straum var dei kring 15 innbyggiarane avhengige av hjelp, og Sande gir stor ros for innsatsen frå Brenett, Olden Raude Kross og Stryn Røde Kors.

Og eg vil rette ei stor takk til Inge Atle Myren, Kjell Nesje og resten av gjengen i Mesta som stod på søndag for å opne vegen for oss. Og Jan Ove Hogrenning som pløgde vegen og rydda vekk ganske mange kubikk med snø som hadde samla seg på tunet vårt, seier Sande, som no ser fram til å kunne reise på jobb att.

Flaug inn straumaggregat til Bødal

Avdelingssjef for nettprosjekt i Brenett, Knut-Gunnar Ulvedal, kan opplyse at dei fredag fekk flydd inn eit stort aggregat som gir straum til husstandane iBødal. Aggregatet har ein kapasitet på 3O kilowatt og med litt fornuftig bruk skal det syte for nok straum til at husstandane kan halde hjula greitt i gong. Men det er ikkje nok til at vi kan forsyne hyttene der inne også, seier Ulvedal.

Han nyttar høvet til å rose medarbeidarane Hans Olav Bøe og Endre Lødemel, som har teke hand om jobben for energiselskapet, og fortel om jobbing til langt på kveld for å kome i mål med arbeidet. Når det gield den vidare jobben med å få på plass ordinær straumtilførsel er dette meir uvisst.

Sjølv om vegen opnar kan det vere rasfare. Det er skilnad på å køyre forbi i løpet avnokre sekund i bil, og det å stå å jobbe i timesvis. Då er det meir risiko. Så ein kan risikere at dette vil ta tid. Men då kan det bli aktuelt å legge ut beredskapskabel, seier Ulvedal.

Forsyningar.Hans olav Bøe frå Brenett (tv.) jobba fredag saman med kollega Endre Lødemel med å få straumaggregat på plass. Her saman med Siv Solberg frå Hjelpekorpset og Anne Sølvi Sande. Foto: Stryn Røde Kors

17 Kilometer med ribbåt i snø og blest

Etter god hjelp frå 0lden Raude Kross tidleg i veka, var det Johnny Rustøen og Siv Solberg frå Stryn Røde Kors Hjelpekorps som var på plass med forsyningar av mat og driv stoff fredag.

Vi fekk oppdrag av kommunen å ta med matvareforsyningar og drivstoff til aggregat, fortelJohnny Rustøen, som er operativ leiar i Stryn Røde Kors Hjelpekorps. Også ordførar Per Kjøllesdal slo følgie på turen inn Lodalen, og saman med hjelpekorpsmedlem Siv Solberg tok dei seg frå Vassenden til Bødalssanden med korpset sin rib-båt.

Det er 8,5 kilometer kvar veg, og det snøa ganske bra i periodar og bles. Det var ikkje direkte ubehageleg men heller ikkje triveleg, seier Rustøen. Vel framme leverte dei ut varer til fem husstandar og i tillegg bistod dei energiselskapet med transport tilbake, etter at dei hadde gjort unna sitt arbeid for dagen. Rustøen seier folk uttrykte stor takksemd for at dei tok turen, og hjelpekorpset hadde i helga beredskap på båten for å kunne hjelpe ved behov.

Tilbake til start

5. Loen skylift byter ut bærekabel .

Stengjer i over tre veker

Publisert i Fjordingen 7. mai. 2021.

Av Bengt Flaten (bengt.flaten@fjordingen.no)

Loen Skylift stengjer i over tre veker, for å skifte ut begge berekablane på den austre traseen.

Stenginga vil skje 18. mai, og forventa opningsdato med nye kablar er 10. juni.

Nye bærekablar.Loen Skylit vert stengd frå 18.mai til 10. juni for å byte av begge berekablane på eine traseen.

Stenging av bana for å byte ut berekablane er relatert til i fjor, då Loen Skylift oppdaga skade på eine berekabelen. Anlegget vart då stengt ein lengre periode i august og september medan kabelen med skade vart spleisa.

Sterk men tjukk

Spleisen er sterkare enn kabelen, men problemet er at spleisen er tjukk og ikkje kan flyttast nedover. Difor visste vi at vi måtte byte ut kabelen på eit tidspunkt, og da ønskjer vi å gjere det raskast mogleg. Skulle det oppstå eit nytt problem, vil vi ha nye kablar, seier dagleg leiar Richard Grov.

Som forklarer at når berekablane skal bytast, må det gjelde begge og ikkje berre ein. Kvar trasé eller kabin vert køyrde ved hjelp av to berekablar.

Kablane som skal bytast er omlag 1.700 meter lange. Byte av desse inneber eit arbeid med mykje krefter involvert og med krav til stor presisjon, seier Richard Grov

Med kunnskap om at berekablane måtte bytast, var håpet å kunne gjere dette noko tidlegare i år. Men produksjonstid for nye kablar og innreiserestriksjonar har vore kompliserande.

Richard Grov fortel at kablane som skal bytast er om lag 1.700 meter lange. Byte av desse inneber eit arbeid med mykje krefter involvert og med krav til stor presisjon.

Det kjem eit lag med sju personar frå Garaventa for å utføre arbeidet. Dei har med seg masse tungt utstyr for å løyse jobben. Over slike spenn vi snakkar om her, må alt skje med millimeters presisjon, seier Grov.

Vi skal gjere dette på ein god og trygg måte, og planlegg å vere i drift igjen 10. juni. Trass i forventa mindre trafikk til Hoven utan skyliften i drift, vil Hoven Restaurant vere open i helgane også den tida arbeidet pågår.

Til og med 17. mai er bana i drift, og sjølvsagt trygg, seier Grov.

Loen Skylift tilbake i drift

Publisert i Fjordingen 4. juni. 2021.

Av Thomas Taule (thomas thaule.flaten@fjordingen.no)

Loen Skylift har vore stengd sidan 18. mai grunna vedlikehaldsarbeid. No opnar gondolen att ei lita veke før først annonsert. Etter planen skulle gondolen vere i drift frå 10. juni, men allereie fredag opnar den att. Loen Slrylift opnar allereie fredag 4. juni etter at vedlikehaldsarbeidet har gått raskare enn først antatt. Vi gler oss stort over dette og ser fram til å frakte gjestar til fiells igien frå komande helg, seier Richard Grov i ei pressemelding. Loen Skylift oppdaga skade på eine berekabelen i for, og anlegget vart då stengt ein lengre periode i august og september medan kabelen med skade vart spleisa. Begge berekablane på den austre traseen er no skifta ut.

Tilbake til start

6. Skålebu stengd ned på ubetemt tid.

Her har veggedyra overlevd vinteren.

Publisert i Fjordingen 14. mai. 2021.

Av Roger Oldeide(roger.oldeide@fjordingen.no)

Skålabur.Turidthytta Skålabu har framleis veggdyr og blir stengt ned på ubestemt tid. Skålatårnet held ope.

Det er framleis veggedyr på Skålabu og hytta blir stengd ned på ubestemt tid, det melder DNT på eigne nettsider.

Håpet var at vinteren på det 1.843 meter høge fjellet skulle ta knekken på veggedyra som er skuld i at hytta har vore stengd sidan oktober i fjor.

Det blir no vurdert ulike tiltak til korleis dei skal bli kvitt veggedyra.

Gjestar kan førebels nytte toaletta i Skålabu og hente ut mat frå proviantlageret. Risikoen for å ta med seg veggedyr ved korte besøk i Skålabu er minimal, skriv DNT.

Skålatårnet blir open, men DNT opplyser om at det ikkje er lov å fyre i omnen i tårnet før 20. juni.

6.(forts.) Veggdyra utrydda.

Skålebu kan opne på nytt.

Publisert i Fjordingen 4.juni. 2021.

Kilde: Nynorsk Pressekontor

Turisthytta Skålabu kan opne dørene igjen, etter å ha utrydda veggedyra. Turisthytta Skålabu har vore stengd sidan slutten av oktober i fior etter at dei fekk mel- dingar frå gjestar som hadde blitt bitne av veggedyr. Håpet var at vinteren skulle ta knekken på veggedyra, men slik giekk det ikkje heilt. Men no har dei klart å rydde ut dyra, og hytta opnar for besøkande igien frå 15. juni.

Tilbake til start

7. Kjell Solheim blir kultursjef for skule og kultur.

Naturleg å ta steget fullt ut.

Publisert i Fjordingen 21. mai. 2021.

Av Roy A. Brenvik Myklebust(roy@fjordingen.no)

GÅTT GRADENE:KJELL SOLHEIM ER NY KOMMUNALSJEF FOR SKULE OG KULTUR I STRYN KOMMUNE. MED UNNTAK AV TO ÅR HAR HAN VORE I SKULEVERKET SIDAN1988, DÅ BYRJA HAN SOM LÆRAR VED STRYN UNGDOMSSKULE. DER HAR HAN OGSÅ VORE INSPEKTØR, RÅDGJEVAR OG REKTOR. HAN HAR ÒG VORE AVDELINGSLEIAR FOR SKULE..

Kjell Solheim frå Loen er tilsett som kommunalsjef for skule og kultur i Stryn. Gjennom eit over 30 år langt yrkesliv i skuleverket har han gått gradene frå lærar, via inspektør, rektor og avdelingsleiar, til dagens toppleiarstilling i kommunen.

Sidan eg i dag sit som konstituert kommunalsjef var det naturleg å ta steget fullt ut når Hilde Lødøen ikkje kjem tilbake. Eg kjenner litt til korleis ting fungerer, men er langt ifrå utlært, seier Solheim, før han legg til;

Og så er Stryn kommune ein trygg og god arbeidsplass, og det har det vore nesten kontinuerleg sidan 1988.

For Solheim starta si karriere i skuleverket som lærar ved Stryn ungdomsskule. Der var han også inspektør, rådgjevar og rektor. Før han vart konstituert som kommunalsjef var han avdelingsleiar og nestleiar på skulekontoret.

Ein kan seie du har gått gradene då?

Ja, det har eg for så vidt gjort, og eg har prøvd dei fleste arbeidsoppgåvene innan skule. Eg er ikkje så bevandra innanfor barnehage og kultur, men eg har jobba litt med det som nestleiar.

Kva gjer jobben interessant?

Den er veldig brei i sine arbeidsoppgåver, sidan ein har både skule, barnehage og kultur. Så har ein den faglege utviklinga, ein har økonomien og alle folka opp i dette som ein skal handtere. Så ein har mange ulike arbeidsoppgåver. Samstundes skal ein vere i ei gruppe i administrasjonen som skal prøve å få kommunen framover.

Ikkje for små skulemiljø

Skulestruktur er eit tema som har blitt løfta opp att på sakskartet denne våren. Her er den nye kommunalsjefen klar på at dette til sjuande og sist er eit politisk spørsmål. Men når vi utfordrar han på tankar frå ein fagleg ståstad, er skulemiljø og storleiken på dette noko som opptek han. Då av omsyn til både elevar og lærarar.

Det er viktig at det ikkje blir for lite. Kor lite, eller kor stort det skal vere, er ei anna sak, men det må ikkje bli for lite slik at det blir vanskeleg å få kompetanse. Vi får kompetansekrav i 2025 på lærarsida. Og så er det den sosiale biten. Av og til kan det dukke opp problem på små skular også, der ein blir åleine og ikkje har nokon på eigen alder som ein har felles med. Det handlar mest om å skape gode skulemiljø, og då har eg trua på at ein kan klare det i eit miljø der skulane er rigga for å vere litt større. Men samstundes er det viktig med små einingar også, vi er eit grisgrendt strøk og ein har ein struktur som byggjer på at vi har bygder rundt omkring.

Offensiv kulturskule

På kultursida har det vore svært lite aktivitet siste året, og Solheim er spent på kva spor koronaen har sett, og kva aktivitet ein vil sjå den dagen det opnar opp att.

På lik linje med idrett og frivillig organisert arbeid så er nok koronaen skuld i at mykje blir øydelagt. Men eg har god tru på at vi skal få det til, og for eksempel er kulturskulen veldig offensiv med å etablere og utvide tilbod og kome seg ut i bygdene for å få med seg folk, seier han.

Skule som endrar seg fort

Kva blir dei viktigaste oppgåvene framover?

Viktigaste framover er å skape og trygge gode miljø for barnehage og skule, og arbeidsvilkår for kultur som vi var inne på. Og ha ressursar til å oppretthalde tilbod vi har, men også vidareutvikle oss. Både innhald og det fysiske. Skulen endrar seg fort, det er ikkje som det var for tjue år sidan, og vi må følgje samfunnsutviklinga der også, seier Solheim, som meiner den digitale utviklinga blir særleg viktig å henge med på framover.

Tilbake til start

8. Grunnlag for to cruisekaier.

Nordfjord havn vil starte prosessen med cruisekai på Tyvaneset.

Publisert i Fjordingen 21. mai. 2021.

Av Roy A. Brenvik Myklebust(roy@fjordingen.no)

TYVANESET: NORDFJORD HAVN VIL STARTE REGULERINGSARBEID I OMRÅDET VED TYVANESET (NESET NÆRAST I BILDET) FOR EI MOGELEG CRUISEKAI NUMMER TO. SAKA SKAL OPP I HAVNESTYRET FØRSTKOMANDE FREDAG. FOTO: BENGT FLATEN

I sist kommunestyremøte kunne ordførar Per Kjøllesdal (Sp) fortelje at Nordfjord Havn ønskjer å starte reguleringsarbeid knytt til ei cruisekai nummer to. – Vi står ved eit vegskilje, seier assisterande hamnedirektør Sølve Oldeide.

Nordfjord Havn ser ut frå bestillingar, og slik framtida ser ut, eit behov for å planlegge ei kai nummer to i området. Dei ønskjer å sjekke ut Tyvaneset, som for dei ser ut som ein god plass. Kommunen har ikkje kapasitet til å regulere sjølv, orienterte Kjøllesdal i kommunestyremøtet torsdag.

Reguleringa skal i følgje ordføraren byggje vidare på eit arbeid som var gjort for nokre år sidan og gjeld for området Loen- Tyvaneset-Avleivika.

Saka skal opp i hamnestyret 28. mai, og tilrådinga er at det blir løyvd 500.000 kroner til reguleringsarbeid.

Dette er eit stort pluss for kommunen, slår ordføraren fast. Ingen i kommunestyret gav uttrykk for noko anna då det vart orientert om saka.

Logistikkutfordringar

Men sjølv om Nordfjord Havn ønskjer å bidra i reguleringsarbeidet, er assisterande hamnedirektør, Sølve Oldeide, klar på at det er kommunen som sit til rors og som til sjuande og sist tek avgjerda om det blir ei kai nummer to eller ikkje.

Vi kan vere så konkrete vi berre vil, men kommunen må seie om dei ønskjer det. Vi har uttalt at i høve ytterlegare vekst så ønskjer vi ei ny kai, seier Oldeide.

Han fortel at ein allereie med dagens besøk i Olden har logistikkutfordringar, og er klar på at ein nærmar seg ein smerteterskel for kaia der. Han skildrar difor situasjonen som eit viktig vegskilje, der Stryn kommune må ta stilling til om ein ønskjer ytterlegare vekst. I den samanheng blir reguleringa eit viktig avgjerdsgrunnlag.

Kommunen kan seie at nok er nok, viss dei meiner det. Då er tidspunktet no å seie ifrå

Grunnlaget er her

Assisterande hamnedirektør, Sølve Oldeide, mener det er grunnlag for ei cruisekai nummer to i indre Nordfjord.

At det er stor interesse for Olden som cruisedestinasjon er det ingen tvil om. Forventa besøk i Olden for 2022 er på 450.000 cruisepassasjerar, og allereie no er det bookingar for 2023 på 380.000 passasjerar. Oldeide meiner det er viktig å sende signal til rederia om kva framtid ein ser føre seg.

Kommunen kan seie at nok er nok, viss dei meiner det. Då er tidspunktet no å seie ifrå. Alternativet er å satse på vidare vekst. Grunnlaget er her, slår han fast, og er klar på at dette ikkje er snakk om ein kortvarig opptur.

Det er eit nybyggingsprogram på cruiseflåten som er veldig ambisiøst, så det blir berre meir og meir.

Oldeide seier at reguleringsprosessen ein no ønskjer å gå i gang med, kan gå ganske hurtig, men den kan også ta lang tid. Han håpar på det første slik at ein raskast mogleg kan ha eit avgjerdsgrunnlag på plass.

Eg håpar om eit halvt års tid, men igjen så er det Stryn som må styre prosessen, understreker han.

Tilbake til start

9. Sesongstart for MS Kjenndal II.

Var berre å få båten på vatnet.

Publisert i Fjordingen 21. mai. 2021.

Av Thomas Thaule(thomas.thaule@fjordingen.no)

Kaptein.: Jan Ove Hogrenning er kaptein på det som skal være Norges einaste kanalbåt. Fantastisk fint ver i pinsa, seier kapteinen som sjøsette båten fredag

Med gode vêrmeldingar for pinsa var det berre å få båten på vatnet, seier Jan Ove Hogrenning.

Sesongens første turar med MS Kjenndal II:

Fredag fekk han ut den 24 meter lange og 35 tonn tunge båten på Hogrenning, og laurdag gjekk sesongens første tur med MS Kjenndal II på Lovatnet. Godt 20 passasjerar var med på turen i strålande ver. Søndag var det over 30 passasjerar på kanalbåten.

Flott ver lokka folk ut på tur

Med kjempeveret var det berre å bestemme seg. Eg synest dette er ein god start, seier Hogrenning.

Nokre av passasjerane hadde med seg syklar.

Ja, det er fleire som syklar eine vegen og tek båten andre vegen, fortel Hogrenning.

Noko anna enn billetturar denne sommaren har han lite tru på:

Det blir nok ikkje cruiseturistar i år heller, eg reknar i alle fall ikkje med det. Det blir i så fall berre rein bonus. Men eg håpar likevel på ein god sommar.

Mange, både syklistar og bilistar, nytta finvêret i pinsa til å ta turen innover i Lodalen.

Dette er tredje helga vi har hatt ope ved Kjenndalstova, fortel Jan Ove Hogrenning, som kunne gle seg over godt besøk ved kafeen.

Ny kai.: kaia på Sande er ny. Rekkverk skal også på plass

Tilbake til start

10. Asfaltering av vegen til Hoven.

1800 meter av vegen er asfaltert.

Publisert i Fjordingen 18. juni. 2021.

Av Thomas Thaule(thomas.thaule@fjordingen.no)

Mot Hoven: Veidekke Asfalt har lagt 1800 meter asfalt frå parkeringsplassen på Oppheim og oppover mot Hoven.

Veidekke Asfalt har asfaltert om lag 1.800 meter av vegen frå Oppheim til Hoven.

Lastebilane gjekk i skytteltrafikk då det vart asfaltert på vegen til Hoven tidlegare i veka.

Arbeidet starta måndag, då la vi grus og retta av vegen, seier Svein Arne Hagen i Veidekke. Resten av asfalten vart lagt i løpet av tysdag.

Tandemlegging

Asfalteringa starta 1.800 meter oppe i vegen, og så jobba ein seg nedover til parkeringsplassen på Oppheim.

I svingane som er seks meter breie er det tandemlegging av asfalt, fortel Hagen. Det er Veidekke som utfører arbeidet saman med Egge Transport samt innleigde bilar frå Olden, Gloppen, Eid og Hornindal, får Fjordingen opplyst.

Også asfaltering på fv 60 og på Blakset

Veidekke har også hatt andre asfaltjobbar i Stryn siste tida. Førre veke vart det lagt 2,1 kilometer med ny asfalt på fv 60, frå båthamna i Stryn til Strand. Vi har også lagt asfalt på Blakset, frå Steindøla til Roset. Vi er ikkje heilt ferdige på Blakset, det skal vi ta igjen ved høve, seier Hagen. Mellom anna skal det leggast asfalt ned til Blakset kai.

Effektivt:Ein lastebil frå Egge Transport har rygga seg på plass for å fylle på med meir asfalt

Tilbake til start

11. Tolettvogna på Breng på plass.

Publisert i Fjordingen 6. juli. 2021.

Av Thomas Thaule(thomas.thaule@fjordingen.no)

To vogner med i alt seks toalett er kome på plass på Breng i Lodalen.

Etter først å ha flytta ei toalettvogn som stod på Breng i fjor ein liten kilometer nærare Loen grunna ein skredfarerapport frå NVE, er det igjen toalett tilbake på Breng.

Fredag kom Stryn kommune med toaletta, og tilreisande og brukarar av den populære badeplassen slepp no å måtte nytte naturen som toalett.

Breng: Fredag vart to toalettvogner køyrt på plass på Breng. Foto: Privat

Administrativt vedtak

Vi gjorde eit administrativt vedtak. Toalettvognene er plassert utanfor verste skredsona, og det er gitt løyve til å plassere toalettvognene på ein stad som ligg i «Sikkerheitsklasse 1», opplyser Jan Træen i Stryn kommune.

11. forts. Astrup går god for toalettvogn
Doproblematikken på Breng på ministernes bord.

Publisert i Fjordingen 2. juli. 2021.

Parallelt med at lokalpolitikarane i Stryn diskuterer kor vidt det bør stå ei toalettvogn på Breng eller ikkje, har ingen ringare enn kommunal- og moderniseringsminister Nikolai Astrup (H) gitt sitt syn i saka.

Det var stortingspolitikar frå SP, Ole Andre Myrhold, som sende slkriftleg spørsål til ministeren. Han spurde rnellom anna om statsråden meiner det er riktig tolking av plan - og bylgringslova å fjerne toalettvogna frå Breng, og om statsråden vil sørge for ei løysing slik at det også denne sommaren er mogeleg for ei mobil toalettvogn ved den populære badeplassen i Lodalen i Stryn kommune

Til dette svara Astrup følgjande:

Krava i plan- og bygningslova til sikkerheit mot skred handlar først og fremst orn å sikre mot tap av liv eller skade på menneske. Krava er av den grunn strenge. Regelverket stiller likevel ikkje krav om absolutt sikkerheit. Utgangspunktet er at det ikkje må byggast på stader der det er markert risiko for at fare kan oppstå. Det avgierande er sannsynet for at noko vil skje, og graden av fare eller skade som kan oppstå. Krava til tilstrekkeleg sikkerheit er nærare presisert i byggteknisk forskrift.

Forskrifta skil mellom tre sikkerheitsklassar for skred. I vurderinga av kva sikkerheitsklasse som gield, tek ein omsyn til konsekvensar for liv og helse og økonomiske verdiar. Silkkerheitsklasse I omfattar bygningar med lite personopphald. Eksempel på dette er garasjar, uthus og mindre lagerbygg. Etter byggtelknisk forskrift kan denne type bygningar setjast opp i område der det årlege sannsynet for skred er 1/l00, dvs. ein prosent. Det er med andre ord aksept i regelverket for eit høgare sannsyn for skred for denne type bvgg.

I dette høvet er det snakk om ei mobil toalettvogrl som, etter det eg kjenner til, ikkje krev terrenginngrep som vil påverke stabiliteten i området. Det må også trygt kunne leggiast til grunn at toaleffvogna legg opp til lite personopphald. I tillegg vil heller ikkie toalettvogna bidra til auka bruk av området, og dermed ikkje føre til auka risiko for personsikkerheit. Eg har difor vanskar med sjå at regelverket er til hinder for plassering av denne toalettvogna.

Slik eg oppfatter kommunen, er deira hovudbekymring knytt til eventuelt ansvar dei kan få dersom det skulle komme eit flaumskred i juli, og nokon som brukar toalettvogna blir skada. Dersom ein slik situasjon oppstår, er det domstolane som tek endeleg stilling til eventuelt ansvar. På generelt grunnlag kan eg likevel seie at domstolane til no har lagt til grunn ein nokså høg terskel for å pålegge kommunåne ansvar.

Etterord av Audun

Do-saka på Breng vart større enn eg hadde rekan med. Dette vart ei stor sak i alle media til og med hos NRK. Det var nok ein feil av meg å ikkje får med alle innelgga i Fjordingen frå starten av. Eg får nøye med med lenke til NRK- sitt innlegg på nettet.

Tilbake til start

12. Frank Willie Bødal flytter heim.
Vi vil slå oss ned i Nordfjord for godt.

Publisert i Fjordingen 3. august. 2021.

Av Berit Melheim(berit.melheim@fjordingen.no)

Flytta inn i ny bustad på Eid: Frank Willie Bødal og Marte Rønnestad. Foto: Privat

Frank Willie Bødal frå Loen er utdanna siviløkonom frå NHH i Bergen. Marte Rønnestad frå Eid er utdanna lege frå UiO. Dei flytta heim til Nordfjord i juli, og her ser dei føre seg å bli buande for godt.

Paret ventar sitt første barn snart og flytta inn i nykjøpt rekkehus på Eid for nokre få veker sidan. Sjølv om dei begge er nordfjordingar, visste dei ikkje om kvarandre før dei møttest i Oslo for snart åtte år sidan. Frank Willie har tidlegare vore tilsett i PWC, før han byrja i startup-selskapet Ignite Procurement tidleg i 2018 saman med dei to gründerane. Selskapet har vakse raskt og tel no snart 45 tilsette med kundar både i Norge, Europa og USA.

Frank Willie kan ta med jobben sin kvar han vil. Marte er tilsett som lege ved Bærum Sykehus. Ho er for tida ute i permisjon.

Saknar kommunal velvilje

Paret valde å busetje seg på Eid sidan Marte kjem derifrå. Men på sikt vil dei bygge sitt eige hus ein stad i Nordfjord. Ikkje nødvendigvis i byggefelt.

Vi har budd tett på naboar i Oslo i fleire år. No ønskjer vi god uteplass

Vi saknar meir velvilje frå kommunane og myndigheitene på dette feltet, og opplever eit strengt regelverk med lite pragmatiske løysingar når det gjeld bygging av eigen bustad, seier dei begge.

Vi har budd tett på naboar i Oslo i fleire år. No ønskjer vi god uteplass.

Fleksibilitet er høgt verdsett

Når det gjeld fjernarbeid trur paret at dette er noko som fleire vil nytte seg av.

Eg trur at bedrifter som legg til rette for fjernarbeid vil ha større suksess med å behalde, samt tiltrekke seg, den beste arbeidskrafta. Dei som ikkje gjer det, blir ikkje attraktive nok for arbeidsmarknaden, hevdar Bødal.

Fleksibilitet er i dag høgt verdsett og eit viktig kriterie for mange arbeidstakarar, og då må fleksible løysingar vere ein del av pakken, meiner han.

Dei meiner Nordfjordregionen også må vere ein pådrivar for felles fysiske arenaer der fjernarbeidarane kan utføre jobben frå.

Det er ikkje sunt i lengda og sitje heime. Alle treng eit sosialt miljø rundt seg.

Tilbake til start

13. Mats Solheim legg opp.
"No skal eg teste ut det livet kompisane mine har snakka om".

Publisert i Fjordingen 10. august. 2021.

Av Thomas Thaule(thomas.thaule@fjordingen.no)

Søndag spelte Mats Solheim (33) sin siste fotballkamp på toppnivå. No ventar bankjobb i Stryn på den sympatiske loaren.

Kampen mot Sarpsborg 08 heime på Nadderud vart Solheim sin siste kamp for Stabæk. Det er likevel ei lita sjanse for at karrieren kan vare nokre veker lenger dersom skadesituasjonen til Bærumsklubben forverrar seg, men i utgangspunktet var det punktum søndag.

Det blir ein overgangsperiode no, men vi flyttar snart heimover, og så blir det jobb ikkje så altfor lenge etter det, seier Solheim til Fjordingen.

Populær mann i klubben

Solheim får gode skussmål frå klubben han har spelt i sidan 2019, og han vart mellom anna kåra til klubben sin viktigaste spelar i 2020.

Mats har ikkje vore så lenge i klubben, men vil for alltid ha eit veldig positivt ettermæle i Stabæk. Han har vore ein strålande Stabæk-ambassadør og ein flott rollemodell for dei yngre gutta i klubben, seier sportssjef Torgeir Bjarmann til klubben sine nettsider. Sjølv seier loaren at tida er inn for å vende nasen heimover.

No trur eg tida er inne for meg og familien til å prøve noko anna. Det blir ein heilt annan kvardag. No skal eg teste det livet kompisane mine har snakka om og som dei trur eg ikkje skal klare, seier Solheim.

Eg har halde på med dette heile livet. Det er ein veldig spesiell ting å få lov til å halde på med det du elskar, så lenge, seier han vidare.

Innhaldsrik karriere

Solheim har ei lang og innhaldsrik karriere bak seg i norsk og svensk fotball. Frå starten i Loen gjekk turen vidare til Stryn før Sogndal signerte han i 2006. I 2012 gjekk turen til Kalmar i Allsvenskan før han tok eitt steg opp og signerte for Hammarby i 2015. Der fekk han nærast kultstatus, og det var ein følelsesladd augneblink då Solheim scora like før full tid i sin siste kamp for klubben i 2019.

Når Fjordingen spør om kva som har vore høgdepunkta i karrieren så trekkjer han fram fleire.

Det første målet mitt i Sogndal står høgt. Det gjer også opprykk med Sogndal. Siste kampen min med Hammarby der eg fekk score siste målet i Allsvenskan det året, og stadion med 30.000 som skreik «Solheim» i kor på tribunane. I tillegg å vere med på ei fantastisk reise med Hammarby der vi kjempa oss oppover tabellen kvart einaste år, som til slutt enda med tredjeplass og kvalifisering til Europacupspel siste sesongen. Og vi har jo fått to fantastiske gutar også under fotballperioden min, fortel Solheim, som også har eit anna høgdepunkt å dele:

Vinnar av KM vinterserie junior som spelande assistenttrenar med Loen! Hovudtrenar var Jamel Rake!

Tilbake til start

14. Kjendalsstova.
"Hardt å drifte ein turistperle- slik skaffar dei seg nok inntekter".

Publisert i Fjordingen 24. august. 2021.

Av Lene flataker(lene.mo.flataker@smp.no)

Eigarar: Som den femte i rekka eig og driftar Ingvill Tronrud og Jan ove Hogrenning idylliske Kjenndlasstova i Lodalen. Eit morosamt falkta om Hogrenning er at han nokre år tidlegare var på landslaget i bogeskyting, og han har vor med i NM fleire gonger

Langs den kranglete fylkesvegen i Lodalen ligg Kjenndalstova, delvis gøymt av trolsk natur. Her får tilreisande oppleve alt frå tradisjonsrik mat, aktivitetar, sommarfestar og guida båtturar.

Kvart år legg tusenvis av turistar turen til idylliske Lodalen. I enden av næringskjeda langs vatnet ligg Kjenndalsstova, som har vore drifta avJan Ove Hogrenning og Ingvill Tronrud. Familien er dei femte drivarane sidan oppstarten av kafeen i 1990. Eg meiner at Kjenndalstova og Lodalen er i perle, og det er fantastisk å jobbe på ein stad som dette, fortel Hogrenning

Fekk kreft med spreiing

Ikkje mange åra etter at dei overtok drifta, måtte Hogrenning trekkje seg tilbake grunna kreft med spreiing. Han tolte ikkje cellegifta, og fekk hjerneslag som følgler av det. Det blei henting med helikopter og full utrykking. Prosessen med opplæring i språk og opptrening av kroppen var lang, spesielt etter at kreften kom tilbake. Per no er eg i oppfølging, og har ikkje teikn til nye kreftformar. Seinskadar er noko ingen slepp ifrå, men ein kan leve med det. Foreldra, kona og dottera Åse sørgja for at hjula gjekk rundt fram til Hogrenning var klar til å kome tilbake. I familiebedrifta inngår fleire jobbar, som Hogrenning kallar det, og dei har sjeldan tid til å ta seg fri.

Ingvill driv kafeen. Så har vi turistbåten, gardsbruk med dyr, hytteutleige og ansvaret for beredskapen og brøytinga på vegane når sommarsesongen er over. Av og til må vi også vere tra fikkdirigentar. Vi har sjeldan ferie! Er vi heldige har vi ei veke i oktobel og sjølv då går tida til dugnad, ler Hogrenning.

Brukar eigne råvarer

Gardsbruket, Hogrenning gard og overnatting, ligg langs den smale fylkesvegen nesten seks kilometer nærare Loen. Fleire av råvarene som vert nytta hjå kafeen kjem frå garden og dalen elles.

Kvar sommar vert det baka mellom 500 og I.000 kaker. Vi brukar så mykje råstoff frå dalen som vi kan. Vi skyt hjortekjøtet og fiskar fisken sjølv. Alt vi har av kjekjøt frå gardsbruket blir godkjent og brukt i kafeen. Det er sunt og kort reist, noko eg trur er grunnen til at folk reiser til Kjenndalen, seier Hogrenning.

Å starte arbeidsdagen med fiske er heilt fantastisk. Det er også noko heilt spesielt med fisken i Lovatnet, nemleg at auren gyter i stilleståande vatn. Det finn du berre i seks-sju andre vatn i Norden. Loen Reiselivslag har leigd fiskerettigheitene frå grunneigarane og tilbyr gratis fiske til alle. Kienndalstova tilbyr garnfiske i grupper. Kjenndalstova leiger også ut syklar, båtar og kanoar til turistane, noko også overnattingsstadane lenger ned i Lodalen baserer delar av verksemda si på. Dei siste åra har etterspurnaden vore massiv.

Ein kjenner litt på innkjøpspresset i dalen. Vi kjøpte den siste kanopakken som var igien i Norge i sommar. På grunn av stengte grenser får butikkane ikkje inn nye, seier Hogrenning og peikar ut vindauget mot menneska som ventar ivrig på sin tur.

Norges einaste kanalbåt

I 2012 gjekk Hogrenning og Tronrud til innkjøp av "MS Kjenndal II" frå Nederland, som skal vere den einaste registrerte kanalbåten i Norge. Hogrenning er sjølv kaptein og guidar turistane over Lovatnet frå Sande til Kjenndalstova, med ein stopp på to timar før retur, Då han var på leit etter potensielle båtar, såg han etter båtar som ikkje var så djupe. Grunnen til det er fordi Lo- vatnet på somme stadar er så grunt etter Lodalsulukkene i 19O5 og 1936. Rasa frå Ramnefiellet forårsaka enorm skade i dalen, og bygdene Bødal og Nesdal vart særleg hardt råka. Til saman omkom 135 menneske, fleire av dei fekk si grav i Lovatnet.

Det gjekk fleire ras utover hausten i 1936, og eit nytt stort ras i 1950. Før i tida var Lovatnet djupt, men rasa har fylt opp vatnet med fleire millionar kubikkmeter stein og masse. Derfor måtte det bli ein kanalbåt, forklarar Hogrenning.

Grøne tiltak for næringa og turismen

Kjenndalstova har ei sesongbasert drift, og har ope frå mai til september. I år har sesongen vore lik foråret, men økonomien generelt har til tider vore vanskeleg då det har vore lite stønad å hente, legg Hogrenning til.

Enkelte dagar må vi ha stengt for varmmat, sidan dei tilsette har krav på å ha fri. Dette er også grunnen til at vi ikkje fekk nok bemanning då grensene vart stengde. At vi klarer å halde dørene opne kvar sesong er takka vere turistane og spesielt den lokale banken. Dei siste åra har det voie mange dagsturistar i Lodalen, og spesielt i juli månad var dalen sprengfull, seier Hog- renning.

I fellesferien legg turistane igien 83 prosent av omsetninga til næringa i Stryn, noko som legg til grunn av vi får ha så mange tilsette i kommunen. Her er fleire stadar som kan utviklast, og det skal små grep til for å leggje til rette for fleire i dalen. På spørsmål om kva eigarane sjølv vil vidareutvikle, svarar Hogrenning at dei ynskjer å satse på rein energi basert på vasskraft. - Vi vil byggje for framtida. Grøne tiltak vi planlegg er ein campingplass heime på Hogrenning med lademoglegheiter foi elbil og vanleg forbruk, tokrets-anlegg, samt eit sanitæranlegg med reinseanlegg og straum som er basert på vasslcaft. Denne saka vart først publisert av Sunnmørsposten Lene Flaataker (lene.mo.flataker@smp.n

Tilbake til start

15. M2 Stryn og Opplevingssenter med badeland.
Visnes industripark kan bli stort Opplevingssenter med badeland.

Publisert i Fjordingen 10. september 2021.

Av Bengt Flaten(bengt.flaten@fjordingen.no)

M2 Stryn: Frå venstre: Geir Egil Roksvåg, Knut Løvdal Stauri, Anita Vinsrygg, ordførar Per Kjøllesdal og Tor Bjerkan ved Visnes Industripark. Området som utgjer 18 da kan bli bygd om til eit stort opplevingssenter innehaldane badeland, konsert- og utstillingsarena, butikkar, kafear

Dersom alt klaffar, kan Stryn om nokre år få eit stort opplevingssenter innehaldande badeland, konsert- og utstillings- lokale og mykje meir. Det starta som ein ide under koronavåren 2020. Ideen har utvikla seg til stifting av selskapet M2 Stryn AS, der eitt av fleire mål er å etablere eit heil- års opplelingssenter i stor målestokk

Beredskapsgruppa, som var eit samarbeid mellom kommune og næringsliv, gjekk varen 202 samen om å forsøke etablering av eit selskap med beredskap for kapital og kompetanse. Hovudmålet var å skaffe kapital til utviklingsprosjekt som skal bidra til vekst i kommunen. Det arbeidet er godt i gang. Så godt at sentrale aktørar innanfor næringslivet, og med støtte frå ordførar Per Kjøllesdal, no fortel kva som er det mest offensive målet for arbei det.

Aksjeinnbyding i haust

Vi ønskjer meir aktiv bruk av areal som ikkje vert brukt aktivt nok, og med det å skape heilarsaktivitet som ikkje er her frå før, og som vil dra fleire familiar til Stryn. Då er det store målet der framme å etablere eit opplevingssenter innehaldande både stort badeland, konsertarena, utstillingsområde, kafe, butikkar med meir, fortel Terje Bjerkan. M2 Stryn er etablert og til registrering i Brønnøysundregisteret. I løpet av hausten er målet å gå ut med invitasjon til å teikne aksjar, i første omgang med eit mål om 18-20 millionar kroner.

Med ein slik aksjekapital, tenkjer vi å kunne fusjonere M2 Stryn inn i det kommunalt eigde Visnes Industripark, sjølvsagt dersom politikarane er med. Tanken er då ein eigarfordeling med 51 prosent i M2 Strym og 49 prosent kommunalt. Neste mål er å starte ei muligheitsstudie for å finne ut om Visnes Industripark, som totalt er på 18 da, let seg byggje ut slik vi tenkjer. Får vi positive svar på det, både teknisk, politisk og økonomisk, er målet der framme å byggje opplevingssenteret som vil kome heile Stryn til gode, seier Bjerkan. Geir Egil Roksvåg i Nordford Kjøtt er ein av medspelarane i M2 Strym som ivrar for å gie Stryn noko heilt nytt.

Eit prosjekt som gir heile distriktet eit løft, og dermed grunnlag for vekst. Dette kan bli veldig bra, seier han.

Formannskapet er olientert

Visnes Industripark er kommunalt eigd. Ordførar Per Kjøllesdal seier ideen om å rigge eit selskap som M2 Stryn og tenkje næringsutvikling i kombinasjon mellom private og kommunen, er god. Han opplyser at Stryn formannskap er blitt orientert undervegs i den prosessen som har vore rundt M2 Strym og tankane om mulige prosjekt. Utbygging av Visnes Industripark vil vere eit prosjekt som fullt utbygd vil krevje ei investering på fleire hundre millionar kroner, men som og kan bli bygd ut etappevis. I tillegg til Visnes, har aktørane i M2 Stryn og sett på elveområdet i Stryn sentrum, Innvik Fruktlager, HUBen ved Stryn vgs og også anna næringsareal. Anita Vinsrygg i Stryn Næringssamskipnad har tru på etableringa av M2 Stryn som eit første viktige steg på veg mot spennande utvikling fleire stader i kommunen. Ho er og tydeleg på at selskapet må knyte til seg ulik kompetanse, og vonar M2 Stryn og ideane som no vert lansert, vil trekke til seg utflytta stryningar som kjem heim med ny og nødvendig kompetanse.

Strynefjellstunnelen eller Uisnes først?

Når kan eit opplevingssenter på Visnes stå klart til opning, i heil eller mindre skala? Nye strynefellstunnelen meiner vi skal opne i 2027. Så då får vi sjå kva som vert først ferdig, seier Terje Bjerkan. - Men første målet no er å finne ut kva som er mulig. Det må vi ha klart til våren.

Tilbake til start

16. 85 år minne etter lodalsulukka 1936.
85 år sidan raset som la Bødal og Nesdal Aude

Publisert i Fjordingen 14. september 2021.

Av Roy A Brenvik Myklebust(roy@fjordingen.no)

(Alo) Fjordingen hadde ein 4 siders reportasje 14. september 2021. Her er teke med intervjua med 3 etterkomarar ette dei som var med i hendinga.

Arild Bødal

Son av Wilhelm Bødal, Arild Bødal, har denne sommaren ferdigstilt familehytta som er bygd rett ovanfor der faren vaks opp

Tidleg søndag morgon 13. september 1936 var marerittet tilbake i Lodalen, større og meir grufullt enn sist det råka i 1905. Ramnefjell hadde kosta nye menneske livet, 74 italet.

Det vi merka på far var at 13, september kvart år trekte han litt inn i seg sjølv. Det seier Arild Bødal, son av Wilhelm Bødal. 14 år gammal overlevde han raset og flodbølgia på mirakuløst vis.

I NRK-dokumentaren No kjem Ramnefiell, laga i 1986 i samband med 50 år sidan ulukka, skildrar Wilhelm den ulukkesalege septembermorgonen : Det var eit forferdeleg brak, og det var vel ingen som kunne unngå å bli vekt av det. Eg låg i eit rom som hadde glas imot sjøIve Ramnefiell, og eg vakna opp og hoppa ut av senga og fram til glaset. Eg var jo van med at det ramla av og til. Og vi tykte det var spennande å sjå om det var mykje eller lite som kom, for vi tenkte aldrt over at det kunne kome slike store mengder. Og der såg eg plutseIeg at eit heilt flak glei ned, omtrent som du skjer ein ost midt i to og slepp den. Steinrøyken dreiv omkring og dette glei med ein gnurande, forferdeleg lyd ned Iangs fiellsida. Inntil det tordna ned i den ura som låg att etter raset i 19O5, og drog med seg all steinen der med eit forferdeleg brak, ned i vatnet. Og så reiste den ei kolossal bøIgje. Men den bølgja som gjorde mest skade, det var ikkje den som reiste seg på oppsida, men den bøIgjø som steinmassane førde langs botnen og kom til land og reiste seg og tordna inn over bøane, heilt til ein 800 meter Iengde her i BødaI. Og så drog den seg då tilbake i dragsuget, og kom igjen stadig mindre.

I dokumentaren skildrar Bødal korleis han kom til seg sjølv, og dekt av giørme og restar av hustaket kjempa han seg til overflata, Og det synet som møtte meg var så forferdeleg at eg veit i grunnen ikkje korleis eg skal beskrive det. Eg såg ikkje eit levande menneske, ingenting, og heile dalen her var fuIt med røyk. Og i Ramnefjell rasa det utøn stans. Det var så mykje røyk og steinstøv i lufia at ein kunne ikkje sjå mange meter framfor seg.

Wilhelm Bødal miste faren og broren i ulukka, medan mora overlevde sidan ho var på veg til sætra den moigonen. I ulukka i 1905 miste han begge besteforeldra. Sjølv gjekk han bort i 1987.

Skreiv opplevingane inn i roman

85 år etter ulukka møter vi Arild Bødal like ved der faren vaks opp. Ein stad han no har bygd familiehytte. Når vi spør om korleis denne forferdelege hendinga prega faren vidare i livet, viser han til forfattarskapen til Wilhelm. Eg trur eg var 11-12 år gammal då eg las romanserien hans. Spesielt i boka "I skyggen av Ramnefiell " skreiv han inn litt av sine eigne opplevingar og plasserte Lodalsulukka tilbake på l700-talet, fortel Arild.

Trur du det var ein måte for han å bearbeide det som hadde hendt? -Ja, det trur eg faktisk. I Sigurd Nesdal si bok, "Lodalen fager og farleg" (1983), er det også attgieve eit stykke der Wilhelm BødaI skildrar korleis han opplevde ulukka. Arild fortel at dette er ei bok han brukar å ta fram frå tid til annan, og han hugsar veldig godt første gong han las i den. Eg hugsar det var ein laurdag.vi sat heime og skulle på fest. Så kom far med boka og gav den til meg. Så byrja eg å lese. Og eg vart berre sitjande å lese frå perm til perm den laurdagskvelden, og til ut på natta. Eg greidde ikkje å leggje den ifrå meg og gav blaffen i å reise på fest, fortel Arild. Dette var første gong han fekk eit så inngåande innblikk i faren si oppleving av ulukka. Eg hadde sjølvsagt prata med han om det mange gongar, men eg trur ikkje det var så enkelt for han å snakke så mykje om det til oss. Det vart veldig kjensleprega for han, som ikkje er så rart.

Rolf Olav Tenden

Rolf Olav Tenden overtok eigedomen i Bødal (77/9 Solvang) etter mora Oddlaug Bødal som var blandt dei overlevande i 1936. Hn har reist ein låve rett ved murane etter den gamle

Mor fortalde ingenting om ulukka

Også for Rolf Olav Tenden har ulukka i 1936 ein sentral plass i familiehistoria. Men for å vere heilt ærleg så veit eg ingenting. Mor mi fortalde ingenting om ulukka, seier han.

Som ungar reiste vi ofte inn til Bødal. Det var veldig koseleg for oss ungane med fisking og bål og slikt, men med ein gong vi kom inn så vart mor rastlaus og ville heim. Og vi skjøna ikkje kvifor vi skulle heim når vi hadde det så moro. Det er først i etterkant at eg har tenkt at ho sikkert opplevde det som truande å kome inn hit. Ho ville absolutt inn, men ville heim med ein gong ho var komen Det var standard.

Mor til Rolf Olav, Oddlaug Bødal, var 13 år gammal då ulukka råka i 1936. Det eg veit om ulukka har eg fått vite av tanta mi, Gudrun, som var i MåIøy og arbeidde på manufakturforretning då ulukka hende. Det er ho som har fortdt om dramatiske scener ut frå det mor mi fortalde henne. Og historia, slik han kjenner den, fortel at faren ville at Oddlaug og bror hennar, Norad, skulle sykle ned til slekt på Sæten kvelden før ulukka. Veret var dårleg, det rasa frå fellet og ein opplevde situasjonen som utrygg. Men ved Hogrenning hadde dei to søskena snudd. Dei hadde funne ut at dei ville vere heime viss det hende noko.

Og i femtida natta ropte faren "kom dokke ut, fjellet kiem"!. Han hadde fått ut alle, så nær som seg sjølv, han var skadd i ein fot og stod att med stokk i døra. Det var det siste bildet mor mi hadde av han, ifølgje tanta mi. Alle kom seg ut og sprang oppover, og så hadde ho snudd seg og såg faren som stod i døra, og bak kom ein svart vegg som var dobbel så høg som huset. Då kom flodbølgja, sjeta og jævlig, og det vart svart.

Og så vakna ho opp att på ei ostehylle. Ostehylla var i ysteriet, som saman med eit lite kvernhus var det einaste bygget som stod att etter flodbølgia sine herjingar. Ysteriet vart nytta til å ta hand om skadde, og ostehyllene vart nytta som benkar.

Rolf Olav Tenden og Arild Bødal ved det gamle ysteriet i Bødal. Dette og kvernhuset var dei einaset bygga som stod att etter flodbølgja i 1936

Reiste låve på det forlatte bruket

Familien vart først tilfeldig plassert i Solvik i Loen, før dei etter kvart etablerte seg med hus i Strym i 1939. Sidan mora var den einaste som budde i bygda vart det til at ho arva garden. Og for kring tjue år sidan overtok Rolf Olav.

Eg sa at når eg får tid og råd skal eg byggje opp att bruket, eg skal lage til noko i Bødalen. Eg klarte ikkje å få det opp medan mor levde. Men så fekk eg tilfeldig tak i ein grindlåve, fortel han. Arbeidet med låven har pågått over fleire år, og Rolf Olav fortel at han merka at den dramatiske historia vart sterkare dess meir han jobba med låven.

Å vere her inne i alt slags ver, og med alle slags lydar, det gjer noko med deg. Til slutt vart det nesten ein besettelse at dette skal eg få til. Eg skal vise etterslekta at eg skal klare å bygge opp att, bureise det att, På ein måte. Han ser også at staden har fått ein viktig plass i livet til eigne ungar. Dei har vore her mykje meir enn meg faktisk. Eg angrar på at eg ikkje gjorde detfør. Eg føler eg har litt for kort tid til å nyte det.

Jorunn Sande Hjelle

Jorunn Sande Hjelle er vaksen op på den einaste garden som vart reist på nytt rett etter den sise Lodaulukka. Ho og mannen Magne flytta tilbake til Bødal i 1990. Ramnefjellet ligg rett over huset deira, på den adre sida av Lovatnet

Etter ulukka i 1936 var faren til Jorunn Sande Hjelle (77), Knut Sande, den einaste som etablerte seg permanent i Bødalen.

Jorunn er fødd i 1944. Ho skildrar ein fin oppvekst i Lodalen og Bødal. Og for eit barn, meir eller mindre uvitande om det som hadde hendt berre få år tidlegare, så var det skattar ein såg i dei mange gjenstandane som dukka opp blant buskar og stein når dei leika.

Det var alltid eit kvart å finne etter ulukka, seier ho, og viser eit bilde av seg sjølv og systera som leikar med nokre kasserollar utanfor huset. Ho opplevde heller ikkje at ulukka var eit stort tema blant innbyggjarane i dalen.

Dei som budde her synest nok det vart litt mykje. Utanforståande var veldig interesserte i dette. Det var mange som kom oppover og ville sjå og vite meir. Det var heller ikkje eit stort tema i familien. Dei heldt det godt skjult ovanfor oss, trur eg, seier Jorunn og legg til: Vi bygde og vi levde her trygt.

Redda niesa

Men sjølv om ulukka ikkje var eit stort tema i familien, var den avgjerande for at dei hamna nettopp i Bødal. Faren Knut budde på Sande og vart ikkje råka sjølv, men det vart systra hans. Ho var inngift på garden i Bødal, og saman med mannen omkom ho i raset. Då vart det til at Knut tok over og valde å reise garden på nytt.

Jorunn fortel at han bidrog også i redningsarbeidet. Han far fann ei han var onkel til. Ho var fem år og låg inn under ei slåmaskin, og han fekk fram tunga og fekk fjerna leire og grus og fekk rista liv i henne, fortel ho. Jenta overlevde og vart seinare sendt nordover og vaks opp hos ein familie der.

Etter ulukka i 1936 var det ingen andre som slo seg ned permanent i Bødal. Det var folk som kom tilbake og byrja litt, men ikkje som budde der fast slik som vi gjorde, fortel Jorunn.

Murhus

Første tida budde faren i ein mellombels bustad. Første han fekk flytte inn i var eit hus som kommunen sette opp av restar dei fann på bøane. Viss folk ville flytte tilbake, så hadde dei noko å starte med, fortel ho. Dette huset vart seinare flytta til Stryn og er i bruk som bustadhus den dag i dag.

Huset som Knut bygde opp etter nokre år var av mur. Jorunn tenkjer at det var nok ikkje tilfeldig, men samstundes trur ho heller ikkje at det var noko redsle forbunde med å busette seg der. Dei to rasa hadde fylt opp mesteparten av vatnet under fjellet, og såleis frykta ein ikkje noko ny, stor flodbølge ved eit eventuelt ras frå Ramnefjell.

Nytt ras i 1950

Men det kom eit nytt ras. Det skjedde sommaren i 1950, og var faktisk det største av dei tre rasa målt i kubikk. Det vart ikkje noko veldig båre ut av det, men det tok litt av jorda langs med kanten. Ei bru ned på Sæten forsvann, men ingen hus eller noko slikt, fortel Jorunn, som hugsar hendinga godt. Mora tok tak i hendene til henne og systra og sprang bak huset og opp på bakken. Eg trur dei hadde veldig angst når det rasa, seier ho. Eg hugsar raset var breitt oppe og smalare nede. Det seig nedover til det traff ein fjellnabb, og så stupte det framover.

Flytta tilbake

Jorunn budde i Bødal til ho var 17 år. Då venta jobb og etter kvart giftarmål. I over tjue år budde ho på Byrkjelo før ho og mannen Magne Hjelle flytta til Bødal i 1990. Då bygde dei ut hytta som ligg eit steinkast unna barndomsheimen.

Heller ikkje for henne har den dramatiske forhistoria sett noko vidare preg på kjærleiken til dalen. Dei som har vore oppover her, og som tykkjer det er så forferdelege med desse fjella og at ein ikkje pustar før ein kjem ned att, det har vi liksom ikkje noko følelse av. Det er heilt naturleg.

Tilbake til start

Minneord. Bjørg O. (Rake) Melheim.

Publisert i Fjordingen 28. september 2021.

Av Brynhild Oline Melheim

Bjørg O Melheim

9. juli døyde mamma. Fyrst no, klarar eg ta fram pen og papir for å skrive om henne, utan at bokstavane flyt bort med tårene.

Bjørg vaks opp på Rake i ein syskenflokk på ni, saman med foreldra Ola og Borghild. Dei hadde stor gard, så mamma lærde tidleg å arbeide. Ho fortalde at ho gjekk på sætra for å mjølke kyr som 12 åring. Mor var eit arbeidsjern heilt frå ho var småjente til ho døyde som 85-åring.

Mamma var født i 1935. Ho hugsa andre verdskrig, og fortalde meg om tyskarane som var å sjå i vegane. I slike stunder kunne det ikkje vere lett å vere lita. Under krigen var det tronge kår, men hennar huslyd var heldige. På garden produserte dei kjøt, mjølk, frukt og grønt i mangfald, og rett nedanfor garden drog far og brør hennar i land den flottast fisk ein kan tenkje seg. Mor snakka alltid varmt om oppveksten sin.

«Når eg var barn viste vi ikkje kva omgrepet å kjede seg betydde. Timane gjekk med til skulegong og arbeid på garden. Når vi hadde litt fritid minnast eg at vi gjekk nedtil sjøen og bada, brukte tida på handarbeid eller var saman med dei vi var gla i. Vi hadde ikkje desse platene då og vi hadde uansett ikkje hatt tida til å bruke dei». (Platene=mobiltelefonar).

Mor gifta seg med bonden Hans Melheim i 1962. Dei bygde opp garden i Olden på ein framifrå måte og hadde lange arbeidsdagar langt over pensjonsalder. Saman fekk dei tre barn og seinare 8 barnebarn som betydde mykje for dei. Mor var gjestfri, for ingen skulle gå svoltne frå Melheim. Ja, den siste dagen før ho vart sjuk ringde ho meg om blåbærsyltety. «Brynhild, du må kome å hente deg eit glas med syltety, for no har eg tømt frysen for bær».

Mor var svært samfunnsengasjert og såg fram til lange valsendingar før det komande stortingsvalet i september. Likså hadde søndagen sitt særpreg. Preika klokka 11 skulle lyttast til og søndagane fekk handarbeidet hennar alltid kvile.

Vi to hadde eit spesielt og nært forhold. Mamma lærte meg handarbeid, matlaging og personleg utvikling. I mange år var eg den stille jenta. «Våg å ber fram meininga di og tal alltid når du eller andre blir urettvist handsama,» sa ho.

Kjære mamma! Eg heldt rundt deg når du sovna inn, og etter to månadar synest eg framleis livet er vanskeleg utan deg. Ei nabodame trøysta meg med desse orda: «Hugs ein ting Brynhild. Det er nok sorg i verda til alle. Bruk den tida du treng i sorgarbeidet ditt». Gode ord å ta med seg. Takk for at du alltid var der for meg kjære mamma. Eg saknar deg!

Tilbake til start

Dei valde det enkle liv i Canada.

P Publisert i Fjordingen 15. oktober 2021.

Av Roger Oldeide

VALTE DET ENKLE LIV: ARNOLD DRAGESET (81) FRÅ LOEN OG KARI LUND DRAGESET (72) FRÅ HORNINDAL FLYTTA FRÅ STRYN TIL CANANDA I 1988 OG HAR ALDRI ANGRA PÅ DET

1988 flytta paret til den vesle staden Hudson Hope i Canada med 1.200 innbyggjarar. – Vi har aldri angra, seier Arnold Drageset og Kari Lund Drageset.

Året er 1988. Arnold Drageset (48) driv butikken W. Drageset (Joker Loen) som han tok over etter faren Waldemar Drageset i 1968. Den friluftsinteresserte 48-åringen drøymde om eit liv tettare på naturen. Alt som 14-åring hadde han ønska seg til Canada som tømmerhoggar, men det var stadig behov for hjelp i familiebedrifta i Loen. Arnold fortel at han i 1988 kom over ei annonse i «Pelsdyrbladet» der ein tyskar søkte etter manager av ein pelsdyrfarm i Canada. Erfaring om pelsdyr hadde han allereie.

Etter fleire år i butikk var eg lei og dette verka veldig interessant, fortel Arnold som sende av garde ein søknad i posten. Han fekk positiv respons og vart invitert over for å sjå seg om på garden. Det gjorde han og kom tilbake til Loen med eit sterkt ønskje om å flytte til Canada, i utgangspunktet for to år. Han ønska sjølvsagt å ha med seg kjærasten Kari Lund til Canada.

Visste ingen verdas ting om Canada

På denne tida arbeidar 39-årige Kari i baren i det som i dag er Stryn Hotell og i butikken «Volum» i Stryn. Sjølv om det var eit stort val å ta med fire born, takka ho ja.

Eg visste ingen verdas ting om Canada, men det verka nytt og spennande, fortel ho. Paret gifta seg i Oslo Rådhus 18. november og to dagar seinare reiste dei til Canada. Sonen Nils Ove Andersen, som då var 18 år, vart med over Atlanterhavet til den vesle staden «Beryl Prairie», to mil frå den landsbyen Hudson Hope med 1.300 innbyggjarar i provinsen British Columbia.

Dette er verkeleg ute på landet. Staden er omgitt av villmark med ville dyr på alle kantar. Bison, hjort, elg, ulv, rådyr, coyote, puma og svartbjørn og grizzlybjørn. Dyr vi er blitt vande med å både sjå og høyre og lever side om side med, fortel Kari.

Det var mykje nytt å lære seg, spesielt var språket ei utfordring det første året.Det var vanskeleg. Eg hugsar vi vegra oss for å ta telefonen når den ringde, men det ein er nøydd til å lære, lærer ein fort, poengterer ho.I 1989 fekk dei ei dotter og etter første året såg dei for seg ei framtid der på garden, søraust for Rocky Mountains. Vi treivst veldig godt og vart veldig godt kjende med folket der som er så hyggelege og hjelpsame. Det er eit så høfleg folkeslag at eg ikkje kan få sagt det nok, fortel Kari.

Lærer seg å setje pris på det enkle liv

Dei legg til at teknologien og utviklinga i Cananda ligg langt bak det ho var vand med. Til og med bensinprisen heng etter. Den kostar under 7,50 kr pr. liter no. Det var nesten som ein reiste 25 år tilbake i tid, men ein lærer seg å setje pris på det enkle liv der samhald og å hjelpe kvarandre var det det handla om, og slik er det enno. Ingen er oppteken av materielle ting her, for det betyr ikkje noko, fortel Kari.

Etter kvart som den vesle familien vart integrert i samfunnet, inviterte dei lokalbefolkning på pizzakveldar etc. Det vart tradisjon å invitere på midtsommarfest der vi lærte bort å lage rjomegraut og ete spekemat, fortel Kari.

Paret var sjølvforsynte på garden og revefarmen dei dreiv vaks seg stadig større og vart ein formidabel leverandør av revepels. På det meste hadde vi over 500 tisper og på eitt år skinna vi ut over 3.000 pels, fortel Kari.

Klimaet kan vere svært tøft og krevjande. Kari fortel at vintrane er svært flotte med mykje tørr snø. Og dei kan bli særdeles kalde. Så seint som i februar i år var det 45 minusgrader. Under varmebølga som ramma oss i sommar var det opp mot 48 varmegrader. Det førte til at 700 personar mista livet i British Columbia, fortel Kari.

Paret la ned pelsdyrfarmen i 2006 og pensjonerte seg då. I fjor selde dei garden og bur i dag i huset dei bygde i 1997. Som mange andre, lurar ho på kor tida har vorte av. Sonen Nils Ove har fått tre born og dottera deira har fått to born. Ho fortel at dei tre borna ho har frå før i Norge med sine familiar, har dei god kontakt med.– Dei kjem ofte på besøk om sommaren, medan vi reiser til Norge som regel kvart tredje år, fortel ho.

Folk vi kjenner i Norge spør framleis når vi skal flytte tilbake, men det skjer nok ikkje. Dette er heime og det har det vore i 33 år, fastslår ekteparet.

Tilbake til start

Robin og Fride overtek drifta av Sandeåsen Feriesenter.

Publisert i Fjordingen 12. november 2021.

Av Thomas Thaule

Sandeaåsen sett frå brygga på Sande

Det er eit generasjonsskifte på gang i Sandeåsen i Loda-len. Jon Asle Sande og kona Vigdis gir stafettpinnen vidare tilsonen Robin (29), som saman med kona Fride (34) skal utvikle feriesenteret vidare. 0g dei går tilverket med mykje pågangsmot.

Det var Anton og Steinar Sande som starta oppbygginga av Sande åsen Feriehytter for 50 år sidan, i 1971. JonAsle Sande og kona Vigdis tok over ansvaret i 1980, og no er ein ny generasjon klar til å føre turistverksemda vidare under namnet Sandeåsen Feriesenter.

Foreldra mine sit med mykje erfaring og ekspertise, så det blir ein fin overgang dette, seier Robin Sande, som saman med kona Fri de bygde seg hus på garden i 2015. I dag er det 13 hytter for utleige i Sandeåsen, med til saman 64 sengeplassar. Desse hyttene er i dag leigd ut til fastbuande. Planen er etter kvart å renovere alle desse. I 2019 tok snøballen til å rulle for alvor med tanke på utvikling.

Vi fekk avtale med Nordford Kjøtt om massedeponi hausten 2019. Dette førte til tankar om ein oppstillingsplass for bubilar på åsen midt i eit fint turterreng, og med utsikt mot Lovatnet og Kjenndalskruna, seier Jon Asle Sande, og viser oss området som er sett av til dette.

Her blir det oppstillingsplass for bubilar. Frå venstre; Vigdis Ripe Sande, Jon Asle Sande, Fride Fjellheim Sand og Robin Sande. Framme borna Mio (5 år) og Emmeline (6 år) .

Vi forventar at reguleringsplan og rammesøknad for eit servicebygg blir godkjent i løpet av kort tid. Då blir det i første omgang tilrettelagt for 40–50 bubilar og 12–14 nye hytter, seier han vidare.

Håpet er byggestart tidleg neste år. Kor store investeringane blir er vanskeleg å seie noko om no, seier dei.

Familien har sett ein auke i talet på bubilar, og at det er mange turistar som må snu då det er mangel på overnattingstilbod i dalen. Med tilbodet dei no har på trappene håpar dei at turistane kan vere nokre dagar ekstra i Loen, og nytte seg av alle tilboda som finst i dalen og i bygda.

Men det er svært viktig at prosjektet om utviding av møteplassar på fylkesvegen i Lodalen blir gjennomført i god tid før sommarsesongen startar, er Jon Asle Sande klar på.

Jon Asle Sande og kona Vigdis er glade for at neste generasjon vil overta:

Det er gledeleg at Fride og Robin vil utvikle Sandeåsen Feriesenter vidare, og med entusiasme og pågangsmot legge til rette for nye tilbod og aktivitetar.

Og Robin og Fride har meir enn bubilar og nye hytter i tankane, dei tenkjer også kreativt: Vi syslar litt med tanken om nokre tretopphytter, vi håpar å få det til på litt sikt, seier dei. I tillegg vil vi ha elbil og elsyklar tilgjengeleg slik at gjestene kan kome seg rundt i området utan å måtte bruke bubilen. Vi kjem også til å tilrettelegge for rullestolbrukarar, mellom anna med ein sti opp til eit utkikspunkt her, seier Robin og Fride.

Tida er inne for utvikling, og ein må tenkje framtid. Til dømes miljø, tilrettelegging for ein jamn flyt året rundt, og korleis etterspurnaden er i marknaden. Vi tenkjer lokale varer, bruke ressursane i naturen og tilby ein pakke som skal passe alle, seier den nye generasjonen drivarar.

Som ein liten test pussa dei opp ei av hyttene og leigde den ut i sommar. Det har vore overveldande positivt, med hyggelege turistar som skryt uhemma av utsikt og område, og som gjerne ønskjer å kome tilbake. Dette er tilbakemeldingar som gler oss, og det er akkurat dette som gjer at vi ønskjer å føre drifta vidare. Gleda av å dele ein bit av Lodalen med andre, seier Robin og Fride.

Dei to ser optimistisk på framtida i Sandeåsen, saman med borna Emmeline (6) og Mio (5). Det er sjølvsagt krevjande sidan begge to har 100 prosent jobbar ved sidan av, men på lang sikt er målet at eg skal drive med dette fast, seier Robin, som til dagleg er å finne på verkstaden ved Nordfjord Kjøtt. Fride kjenner reiselivsbransjen godt gjennom sin jobb ved Hotel Alexandra.

Robin Sande og kona Fride Fjellheim Sande med dottera Emmeline i bakgrunnen. Utsikt oppover Lovatnet

Tilbake til start

Norva24 siktar mot børsnotering.

Publisert i Fjordingen 23. november 2021.

Av Roy Aron Myklebust (roy.aron.myklebust@fjordingen.no)

Norva24 med Arild Bødal på eigarsida skal på den svenske Nasdaq-børsen i Stockholm. Foto: Privat

Norva24, røyr- og septikkonsernet med hovudbase i Stryn, siktar mot Nasdaq-børsen i Stockholm. Det melder Dagens Næringsliv.

Norva24 er mellom anna eigd av familiane Sandbakk og Bødal i Stryn, og består elles av fleire mindre rør- og septikselskap som slo seg saman i 2015. Saman med familien Birkeland, som i si tid vart del av Septik24, eig Sandbakk og Bødal 18 prosent av aksjane i Norva24.

Arild Bødal sit som styrerepresentant i konsernet. Han fortel at selskapet i dag opererer i Norge, Sverige, Danmark og Tyskland og at det er vidare vekstambisjonar i Europa som er årsaka til at ein vil på børs.

For å finansiere veksten og utvikle selskapet vidare har selskapet til intensjon å børsnotere seg. Årsaken til at ein søkjer seg mot Nasdaq i Stockholm er at det på denne børsen er fleire samanliknbare selskap, og dermed potensielt større investorinteresse for denne type selskap, seier Bødal.

Han legg til at dei som i si tid bygde opp Septik24, Miljøservice m.fl vil framleis vere tungt inne på eigarsida, sjølv om ein no siktar mot børsnotering.

I følgje Dagens Næringsliv hadde selskapet i fjor ein omsetnad på 1,5 milliardar kroner.

Arild Bødal er medeigar i Norva24 og sit i konsernstyret. Foto: Roger Oldeide

Tilbake til start

Strynegründer hamna på den svenske børsen.

Publisert i Fjordingen 17. desember 2021.

Av Roy Aron Myklebust (roy.aron.myklebust@fjordingen.no)

KRISTIAN SANDBAKK (T.H.) GRUNNLA MILJØSERVICE I 1989 OG ETTER KORT TID FEKK HAN ARILD BØDAL MED PÅ LAGET. MILJØSERVICE ER I DAG DEL AV DET NYLEG BØRSNOTERTE KONSERNET NORVA24, DER SANDBAKK OG BØDAL OGSÅ ER BETYDELEGE EIGARAR. FOTO: ROY ARON MYKLEBUST

Det som for Kristian Sandbakk starta som ein beskjeden idé, med utgangspunkt i tilværet som bonde i Loen, er dryge 30 år seinare del av eit aldri så lite børs-eventyr i Sverige.

På 80-talet fanst det i Stryn ingen spesialbilar som køyrde rundt i distrikta og tømde septiktankar. Då var det ofte lokale bønder som løyste dei oppgåvene med møkavogn. Septikslammet hamna gjerne i fjorden eller på bøane, og synet av dopapir som låg strødd var slett ikkje uvanleg.

Utover 80-talet kom det meir lovverk på området, og det vart regulering av kvar ein skulle gjere av slammet og det vart også innført tvungen tømming av septiktankar.

På denne tida var Sandbakk bonde i Loen. Han gjekk med planar om å kjøpe ein slamsugarbil, for blant anna flytting av gjødsel for bønder som trong å få den spreidd andre stader.

Det var i samband med dette at eg kom over den mobile avvatningsteknologien, gjennom ein produsent i Danmark, fortel Sandbakk. Han meinte teknologien med å avvatne septiken på tanken, og føre vatnet tilbake, ville passe godt for grisgrendte strok.

Fekk Stryn kommune til å endre planar

Og nettopp den oppdaginga skulle skape store endringar, både for kommunen og Sandbakk sjølv. Stryn hadde eigentleg planar om å bygge ut «laguner», store hol i bakken, der ein skulle samle kloakken. Men Sandbakk spelte inn idéen om å ta i bruk dei mobile avvatnings-aggregata i staden. Det resulterte i at lagune-planane vart skrinlagde og i 1989 lyste kommunen ut anbod, og som ein av dei første i regionen kravde dei at avvatningsteknologien skulle nyttast.

Dette året såg også Miljøservice dagens lys. Den gong med Matias Brørvik på laget, i tillegg til Sandbakk. Dei starta med éin bil og nedslagsfeltet var Nordfjord og Sunnfjord. Basen vart etter nokre år den raude garasjen på Øvreeide, og der heldt dei hus i om lag ti år før turen gjekk til miljøstasjonen på Svarstad i 2001, og deretter til Stryn sentrum og Vikaleirane.

Ein av dei første bilne til miljøservice som vart etablert i 1989. Foto Privat

Etablerte Septik 24

Vegen frå å vere eit lite og lokalt selskap til å bli del av noko større, og til slutt hamne på børs, har vore lang. Men eit første, viktig steg på vegen var då Miljøservice byrja å samarbeide tett med selskapa Johny Birkeland Transport og Hordaland Miljørens på midten av 90-talet.

Det vart ei slags lita konsolidering, seier Arild Bødal, som kom inn i selskapet i 1993 og har sidan då hatt ei særleg viktig rolle når det gjeld forretningsutvikling, samarbeid og oppkjøp.

Arild Bødal med dei første styreprotokollane til Miljøservice. Sjølv har han vore md sidan 1993

Stor vekst utover 90-talet, og tettare samarbeid med fleire aktørar, bidrog til at dei kring 2000 fekk ideen om å etablere eit felles selskap, Septik24. Dette skulle fungere som ein overbygnad og styrke aktørane i ein bransje som vart stadig meir krevjande.

Det var mange utfordringar knytt til nye krav, nye IT-system og kvar for seg vart ein for små til å gjere alt skikkeleg. Særleg vart det med store, interkommunale offentlege anbod veldig krevjande, fortel Bødal.

Europa-satsing

I åra etter 2010 vart ytterlegare ekspansjon eit tema. Septik24 var då marknadsleiar i Norge, og ønsket om å satse nordisk gjorde at større grep måtte gjerast. Eigarane av Septik24 bestemte seg for å gå aktivt ut og skaffe kapital til ei slik satsing. På same tid var eit svensk fond, Valedo, starta å interessere for denne marknaden og var på jakt etter selskap som Septik24, som kunne danne ei plattform for satsinga i Norge.

Dei hadde kapital og ambisjonar for vekst, og dei såg marknaden som interessant. Så tok dei kontakt med oss og det utvikla seg der ifrå, og til at Septik24 gjekk inn i det som vart Norva24 i 2015, fortel Bødal.

Sidan den gong har selskapet vakse jamt og trutt gjennom ei rekke oppkjøp i Norge, Sverige, Danmark og Tyskland. Og no, seks år seinare, er det nye vekstplanar, vidare ut i Europa, som gjer at styret i Norva24 valde å børsnotere selskapet for å sikre nødvendig kapital.

Dei tre familiane og aksjonærgruppene, Sandbakk, Bødal og Birkeland, som alle var med og bygde opp Septik24, opptrer som ei eigargruppering i Norva24. Før børsnoteringa hadde trekløveret ein samla eigarpost på 18 prosent. Dei har no selt seg ned med 25 prosent, men sit likevel att med kring elleve prosent etter børsnoteringa, og er den nest største eigaren etter Valedo. Den lokale eigargrupperinga har også etter børsnoteringa eit langsiktig perspektiv som eigar, og er representert med Arild Bødal i styret i det børsnoterte selskapet.

Stryn kan vere stolt

For Kristian Sandbakk starta det med septik tilbake i 1989, og i kraft av rolla som avdelingsleiar for Norva24 Miljøservice, er det også hans daglege fokus no tretti år seinare.

Septik er ikkje noko Norva24 driv veldig mykje med. Miljøservice er ekspertar på dette, sannsynlegvis best i Norge, medan for dei andre avdelingane har septik utgjort ein mindre del av omsetninga. Norva24 yter spesialtenester inn mot leidningsnett, industri og bygningskroppar, seier Bødal, og brukar «virksomhetskritisk underjordisk infrastruktur» som ein definisjon på heile bransjen dei opererer i.

• Septik er stort for avdelinga i Stryn, men ikkje av like stor betydning for dei andre avdelingane i Norge, Danmark, Sverige og Tyskland.
• Der folk bur tett er det leidningsnett. Dette er meir eit bygdefenomen, skyt Sandbakk inn.
• Så det er stor skilnad frå land til land, men i Stryn tenkjer eg at ein kan vere veldig stolt over det Kristian starta, smiler Bødal.
• Og vi er stolte over at det norske morselskapet har firmaadresse i Stryn, slår Sandbakk fast. Men aller mest stolte er vi over våre dyktige medarbeidarar gjennom 30 år som har gjort dette eventyret mogleg, seier Sandbakk og Bødal.

Tilbake til start

Hotel Alexandra trekte permiteringan tilbake.

Publisert i Fjordingen 24. desember 2021.

Av Bengt Flaten (bengt.flaten@fjordingen.no)

Samarbeid på tvers. Når dei tilsette ved hotel Alexandra skal bruke dei neste vekene både til kurs, vedlikehald og nedvask ver det samarbeid på tvers av alle avdelingane ved hotellet. Fra venstre: Anette Kvamme, Torgeir Holmøyvik, Margrethe Koppen, Bea Halmi, Thomas Kämpf og Ingri Grov Kämpf

Eg er så glad for å få vere tilbake på jobb. Usikkerheita og stresset ved å vere permittert er ikkje det minste kjekt, seier Bea Halmi, spa-ansvarleg ved Alexandra Bad & Spa.

Vi er den første bransjen som ryk ut når landet stenger ned. Sjokket var størst og verst då vi vart permitterte første gongen i mars 2020. Så hadde vi ein ny lang runde med permittering vinteren i år. No tenkte vi at pandemien snart var slutt. Så kom den tredje runden med permittering. Det var eit nytt sjokk. Men desto meir kjekt då ordningar kom på plass, slik at alle permitterte ved Alexandra fekk kome tilbake. Det er ikkje noko stas å sitje på NAV og fylle ut meldekort og søkje på andre jobbar når du veit du har ein arbeidsplass som vil ha deg, og som du likar, seier Bea Halmi.

Ho og mannen er begge busette i Solvik mellom Stryn og Loen. Der pussar dei opp eige hus, så for Bea Halmi passar det godt å gjere praktisk arbeid også på hotellet.

Eg har arbeidd på Alexandra i 11 år, og trivst godt. Så no håpar vi pandemien og problema snart tek slutt, seier ho.

Bea Halmi i jobb med å olje golv i badeavdelinga ved Alexandra Bad & Spa.

Frå hovmeister til målarmeister>

Anette Kvamme, hovmeister på Hotel Alexandra, er og svært glad over at permitteringane vart trekte raskt tilbake.

Det var trasig å få permitteringsvarsel. Så eg vart kjempeglad då vi fekk kome tilbake på jobb igjen, seier Kvamme.

Jula meiner ho hadde gått rimeleg greitt som permittert, men ho seier det ville blitt ein tung start på det nye året å stå utan jobb.

Utgiftene dine er dei same, om du har jobb eller ikkje. Så det å ha fast inntekt og eit fast haldepunkt i kvardagen er viktig. Eg gler meg over å ha gjester og folk rundt meg, så jobben er ein viktig del av meg. No er det rart å kome på jobb på hotellet heilt utan gjester. Men hovmeisteren vert no målarmeister, smiler ho. Kontoret hennar har ho allereie fiksa opp. Tysdag var det vegger og dørkarmane inn til kjøkkenet som fekk eit strøk.

Mest av alt gler eg meg til vi kan opne og ønske gjestene våre velkomne igjen, seier ho.

Sist gong mista hotellet tilsette

Leiing og mellomleiarar ved hotellet møttest tysdag til planleggingsmøte. Slike møte vil det bli fleire av. For det vert krevjande nok å planleggje vedlikehaldsoppgåver, nedvask, kurs og anna på tvers av avdelingane ved hotellet.

Men det skal vi få til. Dette vert lagbygging på ein ny måte, seier Ingri Grov Kämpf.

Det er ikkje utan risiko vi gjer dette, seier Richard Grov. Men vi synst det er anstendig og rett å trekkje permitteringane når det politiske miljøet ser ut til å få til ein god lønsstøtteordning, seier han.

Førre gong Alexandra måtte permittere, var det vanskeleg å få tilsette raskt på plass att då dei skulle opne. Nokon hadde funne anna arbeid, andre var i utlandet, der dei kjem ifrå. No slepp vi slike utfordringar. Lønsstøtta betyr at dei tilsette får ordinær løn frå Alexandra, så søkjer vi kompensasjon når ordninga kjem på plass. I mellomtida pussar vi opp, og håpar på snarleg opning att, seier Grov Kämpf.

Planlegging. Hotel Alexandra sitt såkalla postmøte tysdag morgon, der dei første planane vert lagt for vedlikehald, kurs og anna arbeid på tvers av alle avdelingane ved hotellet.

Tilbake til start

Berit Myren på Helset. 10 år etter orkanen Dagmar.
Vart berga vekk i traktor

Publisert i Fjordingen 29. desember 2021.

Av Roy A, Brenvik Myklebust (roy@fjordingen.no)

Helset 2021. 10 år etter orkanen Dagmar. Under orkanen Dagmar 1. juleag 2011 måtte Berit Myren røme huset på Helset. Sonen Per Bjarte (til høgre) fekk kontakta Jan Ove Hogrenning (til venstre) som frakta henne i traktor til nabogarden. Då Berit vende tilbake dagen etter, var bustadhuset totalskad. Ho bestemte seg då for å aldri byggge opp att. Huset stod til venstre i bildet, der det i dag er ein uteterrasse.

Berit Myren og det totalskadde huset hennar på Helset i Lodalen, er nok eit bilde mange ser føre seg når det er snakk om orkanen jula 2011.

Det var tidleg kveld første juledag, og Berit Myren var tilbake frå julebesøk hos familie i Olden, då vinden gradvis byrja å ta seg opp. Men akkurat vind på Helset var ikkje noko nytt for henne.

Her har den alltid teke valdsamt når den kjem frå rette kanten, seier ho. Men å takle den vart vanskelegare etter at mannen gjekk bort eitt par år tidlegare.

Så lenge eg hadde mannen min var alt greitt, men då eg vart åleine vart det noko heilt anna når det vart styggevêr. Både når det gjaldt storm og skred, seier Berit, tydeleg prega når ho står i tunet der dramatikken utspann seg i 2011.

Vurderte å ta seg vekk i eigen bil

Det var då vindauget i stova bles inn at ho fann ut at ho måtte kome seg der ifrå. Ho snakka med sonen Per Bjarte, som er busett i Loen, og han ville kome og hente henne.

Men det fekk han ikkje lov til. Eg ringte til Hogrenning, til Sigmund, men i mellomtida hadde Per Bjarte ringt Jan Ove, for han hadde største traktor-en, fortel Berit.

Ein augneblink vurderte ho også å ta seg av garde i eigen bil, men ho klarte ikkje å finne nøklane i mørkret. Heldigvis kanskje. I staden tok ho seg ut i garasjen, mellom dei verste vindkasta, for å vente på Jan Ove og traktoren. Det var ei lette å sjå lyktene slå inn over tunet.

Det var godt å vite at no vart eg henta.

Det såg fælt ut

Sjølv føler ikkje Hogrenning seg som nokon stor redningsmann, når han tenkjer tilbake på den dramatiske natta for ti år sidan. Det er no ei simpel plikt. Vi må hjelpe kvarandre, seier han. Hogrenning hugsar godt synet som møtte han framme på Helset. Løa var blesen ned, og han måtte ta seg fram over bøen for å kome inn på tunet. Det såg fælt ut. Det er ei lukke at det gjekk bra. (Sjå bilde i artikkel fra januar 2012)

Og ein ser i ettertid, når ein tenkjer på at hustaket reiste inn i elva, truleg rett etter at du henta mamma, at hadde det kome og treft traktoren så kunne det gått skikkeleg gale, seier Per Bjarte.

Den relativt korte turen, på nokre hundre meter mellom Hogrenning og Helset, vart ein krevjande affære stormnatta.Men det gjekk bra, og Berit kom seg trygt i hus hos Sigmund Haugen og familien.

Per Bjarte er også glad for at dei hadde mobilnettet akkurat lenge nok til at han fekk beskjeden om at mora var på plass hos naboen. Viss ikkje kunne det blitt ei lang natt.

Aldri meir bu folk vinterstid

Morgonen etter var Berit ivrig etter å kome seg tilbake for å sjå korleis det stod til med huset. Sjølv om Sigmund hadde budd henne på at det såg stygt ut, «ei slagmark», var synet eit sjokk. Bildet av huset hennar hamna i både aviser og på TV, og gjorde sterkt inntrykk på mange. Utan tak og utan eine endeveggen, stod huset blottlagd, nesten som eit dokkehus. Og ved sidan av låg løa knust til pinneved.

Det var eit tøft syn å kome heim att og sjå, seier Berit, og fortel at det var då ho bestemte seg for at huset ikkje skulle byggjast opp att og det skulle aldri meir bu folk der vinterstid.

Framleis prega

Etter eitt par veker hos familie fekk ho seg leilegheit i Olden, og har blitt buande der sidan. Å kome tilbake til Helset var tøft dei første åra.

Særleg første våren vi gjekk her og rydda og rydda, og plukka glasskår. Hadde eg ikkje hatt ungane rundt meg så veit eg ikkje om eg hadde klart det. Å plutseleg stå utan noko var ikkje berre, berre.

I dag er det ingen som bur fast på Helset, men barnebarna driv campingplass på garden.

Eg er veldig, veldig glad for at dei har fått rydda opp og laga til, og at dei har teke vare på det som er. Og eg veit dei likar seg og trivst her, seier ho. No tykkjer også Berit det er fint å kome tilbake, men ikkje heilt utan vemod.

Sjølv om ti år har gått gjorde orkanen ein så stor inngripen, både fysisk og mentalt, at den pregar henne framleis.

Når eg høyrer at hellene klirrar på taket, då går eg som oftast frå glas til glas og lurer på kor dette skal gå. Det er vel noko eg må ta med meg så lenge som eg lever.