Loen

Garden og ætta. Sjurebruket i Loen 13. Ungdomslaget

Nytt ungdomshus(1915)

Dette strevet med å få hus til møte og festar, gjorde at trongen til eige hus vart sterkare etter kvart, og dei tok til å emne på å få tak i ei tomt til huset. Då kom ein opp i ein strid om kvar huset skulle stå, og laget delte seg i to flokkar, dei frå ovabygda i ein flokk og dei frå Loen i den andre. Striden var nokså skarp og den varde i fleire år, og begge flokkane var omlag like store. På årsmøta møtte dei godt opp for å vinne valet og få formannen i sin flokk. Det var fleire tufter både opp i bygda og ned i Loen som kom på tale. Sameigna i Loen baud til at dei skulle få gratis tomt på sørsida av elva eit stykke nedan for brua. Det var der som huset seinare vart bygt. Men då kontrakta skulle skrivast kom dei med eit tillegg at om laget vart nedlagt skulle huset falle tilbake til grunneigarane, men kom laget i gong igjen skulle det overta huset. Ovabygdarane ville ikkje gå med på dette tillegget, og striden heldt fram.

Sjøl om striden var hard og mangt eit hardt ord vart sagt, så heldt dei fram med festane og møta i lag, og samla flittig inn pengar til husefondet, for no ville alle ha eige hus, det var dei samde om. Og så var det ein som fann på den heldige løysinga, at dette tillegget på kontrakts vart endra slik at i fall laget skulle verte nedlagt, skulle det gå over til Loen skulekrins og ikkje til grunneigarane. Dermed var knuten løyst, og no skulle det verte fortgang med bygginga, men akkurat den sommaren var det at den første verdskrigen hadde teke til

Rasmus B. Sande var formann, og sjøl om tidene var vanskelege så tok dei til å førebu arbeidet. Elias Loen, som hadde vore formann i laget i mange år, tok på seg å få tak i stein og setje opp husmurane. Gutane melde seg til dugnadarbeid og gardbrukarane kom med hest og steinslede og køyrde steinen fram til tufta på snøføre. Heile tomta var utteke berre med dugnad, dei leigde berre ein til arbeidsformann. Dei som Elias fekk med seg til å setje opp muren, var samde med han i at det her skulle arbeidast godt og billeg. Jentene samlast i ei stove og vov. Dei byttest om arbeidet og dei vov alle gardinane til alle glasa i huset oppe og nede, og dei vov alle borddukane til matsalen, og eit stort tal handdukar til kjøkenet. Her var alle med, kar og kvinne, små og store, for å få huset reist og godt utstyrt.

Så var det å få nokon til å ta på seg byggjinga, men no var alt blitt dyrare og vanskelegare å få. Dei fekk byggmeistar Elias Sætre frå Stryn til å ta på seg å halde materialar og setje opp huset for kr. 5.000,-. Sommaren 1915 vart så huset bygt. Alt steig i pris, men huset vart oppsett etter avtale, meistaren og arbeidarane gjorde eit godt arbeid utan å krevje noko tillegg til avtalen.

Bilete av Heimtun

Jula 1915 var huset ferdig ute og inne. Ungdomen både kvinner og karar hadde nytta kveldane i fleire viker for å få allting i stand og på plass. og no heldt dei vigslefest i tre heile dagar til ende. Det var så mange som skulle ha ei ekstra takk for å ha vore med og fått huset bygt, og såleis få verkeleggjort det største ynskjet til ungdomen, ja, til heile bygda. I kjellaren var det matsal med kjøken og eit lite rom ved sida av gangen til kjerald av alle slag. I andre høgda var det gong og festsal og scene. På vigslefesten var det lærar Lars Reed frå Innvik, som helt festtalen, han var første formannen i Firda ungdomslag. Ungdomslagsmedlemer synte fram skodespelet "Lars Anders og Jan Anders" av Gustav af Geierstam. Det same spelet synte dei fram på firdastemna i Loen i 1916. På vigslefesten hadde dei og eit lite stykke som dei kalla "Negeren". Det var ein sketsj som Arne Loen hadde sett i Amerika. Den vakte så stor lukke at skuleungane dreiv på i fleire år og spela "Negeren" rundt ikring i stovene.