Loen

Garden og ætta. Sjurebruket i Loen 6.Turistferdsla over Lovatnet

Starten med Faleide som sentrum. 1870

Det var kring 1870 at den vanlege turistferdsla i Indre Nordfjord tok til. Men alt så tidleg som i 1830 åra hadde ymse utlendingar kome hit. Såleis kom ein svensk vitenskapsmann, Udde Myrin, til Loen og like til Bødalsæter for å botanisere og samle namn på tre og blomar, mose og lav som vaks her i 1834. om reisa si skriv han i "Skandia Vl, Uppsala 1835". Dei første engelske fjellklatrarar kom og her til omlag på same tid. Ein av dei første turistpionerane til Nordfjord var John Barrow june. som gav ut ei bok om sine reiser i Russland, Finland, Sverike, Danmark og Noreg i London i 1834. To unge engelskmenn J.W. Clark og J.W. Danning tok i 1856 frå Loen over Jostedalsbreen og ned til Nigardsbreen i Sogn. Dei hadde tre mann frå bygda med seg over breen. Dette er av dei første utlendingar som er på tur over Jostedalsbreen. Seinar kom den kjende fjellmannen, W. Cell Slingsby, på sine ferder i norske fjell i 1872 og 1903. Boka hans "Til fjells i Norge" kom ut i Edinburgh i 1904, og er omsett til norsk hjå J.W. Cappelen i 1966. Både desse engelskmennene som her er nemnde og mange fleire utlendingar som kom her til på sine reiser og skreiv om det når dei kom heim, er omtala i Erland Scheen sin artikkel "Utenlandske reiseskildringer fra Nordfjord i gamle dager" i "Årbok for Nordfjord" 1969.

I 1870 var Faleide sentrum for turistferdsla i Indre Nordfjord. Den gamle ferdslevegen frå Bergen til Trondheim kom syd frå over fjellet til Utvik og med båt der ifrå og til Faleide, og så vidare gjennom Markane og Hornindal til Sunnmøre og nord over langs fjordane på Møre til Trondheim. På Faleide var tingstad og skysstasjon, og her kom tidleg postopneri, og i 1858 vart det handelstad. Olai Tenden kjøpte handelstaden i 1869, og han bygde hotell i 1870 åra. Dette vart ein midtstad for utferder til breane i Olden og Loen. Ei tid i 1880 åra fekk dei ein dampbåt, "Faleide", som gjekk med turistar til Loen og Olden.

Men enno før den tid var det skipa skysstasjon både for hest og båtskyss. Det var 3 faste skysskarar med båt, dei rodde no turistane frå Faleide til Loen. Dei følgde turistane til Loenvatnet, og der leigde dei robåt og rodde dei til Kjenndalen, og gjekk vidare inn til Breen, og så var det same vegen attende. Det var ein velutnytta dagstur i den tid. I 188.0 åra skipa oppsitjarane på Sande, Sæten og Haugen eit skysslag, og frå den tid overtok dei skyssen med robåt over Loenvatnet. Dei nytta både feringar og sekseringar etter kor mange det var som skulle vere med på turen.